|
|
|
|
|
طول بدن: 32–35 سانتی‌متر
وزن: 110–230 گرم
گستردگی بال: 80–81 سانتی‌متر
وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی (LC)
پرنده‌ای بسیار مشخص و پر سر و صدا، دارای سینه سیاه، منقار قرمز با نوک سیاه، زائده‌های کوچک قرمز رنگ در کنار چشم و پاهای بلند زرد. نر و ماده مشابه‌اند. بالغ غیرتولیدمثلی در دوره پرریزی بال، تاجی با ته‌مایه قهوه‌ای و لکه‌های سفید روی گلو دارد. جوان‌ها دارای پرهای کم‌رنگ‌تر، گلو سفید، سینه و تاج خاکستری-قهوه‌ای با لکه‌های سفید هستند. پرنده سال اول تاج قهوه‌ای تیره و گلو با ترکیبی از سیاه و سفید دارد.
دیدومک - عکس از امیر مدیری
زیستگاه:
از دشت‌های پست تا ارتفاع حدود 1800 متری در سریلانکا و حداقل 2300 متری در هیمالیا (بوتان) در مناطق باز نزدیک آب شیرین یا شور مانند دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، سواحل گلی، چمنزارهای مرطوب، حوضچه‌ها، زمین‌های کشاورزی (مثل مزارع ذرت، چمنزارها و باغ‌های بزرگ)، جنگل‌های باز، زمین‌های بایر، شخم‌زده و گاهی کنار جاده‌ها دیده می‌شود. در مناطق بیابانی به‌صورت محلی حضور دارد.
تغذیه:
از سوسک‌ها و سایر حشرات (مانند مورچه‌ها، لارو پروانه و مگس، ملخ‌ها، جیرجیرک‌ها، ساس‌ها، گوش‌خیزک‌ها و موریانه‌ها)، نرم‌تنان، کرم‌ها و سخت‌پوستان تغذیه می‌کند. عمدتاً در سپیده‌دم، غروب و شب‌های مهتابی تغذیه می‌کند.
رفتار صوتی:
بسیار پر سر و صدا، حتی در شب. صدایی بلند، خشن، ناهنجار و تکراری مانند «دی-دو-مک»، «دی-دی-دومک» تولید می‌کند که اغلب به‌صورت یکنواخت یا در قالب دوئت تکرار می‌شود. در دفاع از لانه بسیار پر سر و صدا است. صداهای «تیت-تیت-تیت» کند یا سریع توسط نر هنگام جفت‌گیری تولید می‌شود.
تولیدمثل:
در عراق از اواسط آوریل تا اواخر ژوئن، در شرق شبه‌جزیره عربستان از اواخر ژانویه تا اوایل ژوئیه (عمدتاً آوریل تا مه)، تک‌همسر است و به‌صورت انفرادی و قلمرودار لانه‌سازی می‌کند. در شبه‌جزیره عربستان گاهی دوبار تولیدمثل می‌کند اما مکان لانه را تغییر می‌دهد. شکارچیان تخم شامل کلاغ خانگی (Corvus splendens) و گاهی انسان‌ها هستند که ممکن است خسارات محلی قابل‌توجهی ایجاد کنند.
لانه:
لانه یک فرورفتگی کم‌عمق است که با سنگ‌ها، صدف‌ها و بقایای کوچک احاطه شده و معمولاً نزدیک آب ساخته می‌شود. در مناطق شهری هند، روی سقف‌های صاف و شنی یا دیوارها لانه‌سازی می‌کند که به دلیل کاهش شکار، موفقیت جوجه‌آوری بیشتری دارد.
جوجه‌ی دیدومک - عکس از ویکیپدیا
تخم‌ها:
3–4 تخم، به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای با لکه‌های سیاه-قهوه‌ای، زیتونی-قهوه‌ای یا خاکستری کم‌رنگ، با میانگین اندازه 41.7 میلی‌متر × 29.9 میلی‌متر. میانگین تعداد تخم‌ها 3.6 (بر اساس 40 لانه در هند). دوره تفریخ حدود 26–30 روز است که توسط هر دو والد انجام می‌شود و احتمالاً از تخم آخر شروع می‌شود.
حرکات و مهاجرت:
مقیم، پراکنده یا در برخی مناطق مهاجر است. در زمستان معمولاً از ارتفاعات بالا به پایین حرکت می‌کند. در عراق پس از فصل تولیدمثل، مناطق خشک را ترک می‌کند. پرندگان تولیدمثلی در جنوب ترکمنستان مهاجرند و احتمالاً در جنوب افغانستان یا پاکستان زمستان‌گذرانی می‌کنند و در نیمه دوم آوریل بازمی‌گردند. در سایر مناطق افغانستان، شمال پاکستان و کشمیر نیز مهاجرند. در بوتان فقط بین اواسط فوریه تا اوت ثبت شده است. در شبه‌جزیره عربستان به‌صورت جزئی مهاجر است، اما الگوهای مهاجرت آن به‌خوبی شناخته نشده است.
این پرنده در مناطق مختلفی از جمله جنوب شرقی ترکیه، عراق، ایران، شرق شبه‌جزیره عربستان، جنوب ماوراءقفقاز، افغانستان، پاکستان، شرق پاکستان، هند، نپال، بنگلادش، سریلانکا، شمال شرقی هند (آسام)، میانمار تا شمال شبه‌جزیره مالزی و جنوب ویتنام یافت می‌شود. احتمال تولیدمثل در شمال شرقی سوریه نیز وجود دارد.
پراکنش جهانی
نارنجی: زادآوری، بنفش: کل سال، نقشه از Birds of the World
وضعیت حفاظتی:
به شکل جهانی در معرض خطر نیست (کمترین نگرانی). جمعیت در جنوب غربی آسیا حدود 100,000 پرنده، در آسیای جنوب مرکزی بیش از 100,000 پرنده و در آسیای جنوب شرقی نامشخص است. در شبه‌جزیره عربستان حدود 1700 جفت تولیدمثلی تخمین زده شده (500 جفت در امارات، 1200 جفت در عمان و تعداد بسیار کمی در کویت). نژاد lankae حدود 5000–6000 فرد دارد. در ایران بیش از 5000 پرنده زمستان‌گذرانی می‌کنند. این گونه در حال گسترش به دره تیگریس در جنوب شرقی ترکیه (نخستین ثبت در 1983) و احتمالاً در امتداد فرات در سوریه است، اما به دلیل ناآرامی‌های سیاسی، اطلاعات بیشتری در دسترس نیست.
تهیه و نگارش: مطهره حکیمی‌نژاد
Wiersma, P. and G. M. Kirwan (2020). Red-wattled Lapwing (Vanellus indicus), version 1.0. In Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors). Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA. https://doi.org/10.2173/bow.rewlap1.01
https://en.wikipedia.org/wiki/Red-wattled_lapwing
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
