باشگاه پرنده نگری ایرانیان
اعضا
خانه پرندگان ایران وبلاگ
باشگاه پرنده نگری ایرانیان
سبد خرید جستجو اعضا زبان

گزارش سفر پرنده نگری در سرزمین تالاب‌ها و بوکان | 12 تا 15 خرداد 1401

گزارش سجاد زارعیان

روز نخست:

قرار بر این بود که پنج‌شنبه 2 خردادماه ساعت 9:15 شب تهران را به مقصد مهاباد ترک کنیم. همه همسفران ساعت 9 در ترمینال غرب حاضر بودیم و گروه 12 نفره ما تهران را به سوی سرزمین تالاب‌ها ترک کردیم و شب را در اتوبوس گذراندیم.

شروع سفر نقدهشروع سفر

روز دوم:

بامداد جمعه 13 خرداد ساعت 8 به ترمینال مهاباد رسیدیم و پس از استراحتی کوتاه همراه با آقای صیاد شیخی با یک مینی‌بوس که از قبل هماهنگ شده بود به سمت تالاب بین‌المللی کانی ‌برازان حرکت کردیم. یکی از راه‌های دسترسی به این تالاب از جاده روستای خورخور مهاباد می باشد که لک لک‌های سفید در آنجا لانه هایی دارند. در این روستا توقف کوتاهی داشتیم و لک‌لک های سفید، پرستوهای معمولی و سایر پرندگان ساکن روستا را تماشا کردیم و سپس به سمت مرکز پرنده‌نگری در تالاب کانی برازان حرکت کردیم.

لک لک سفیدلک لک‌های سفید، عکس از سجاد زارعیان


لیست پرندگان روستای خورخور:

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

لک لک سفید

White Stork

2

بادخورک معمولی

Common Swift

3

پرستومعمولی

Barn Swallow

4

هدهد

Eurasian Hoopoe

5

زنبورخوار اروپایی

European Bee-eater

6

لیل

Eurasian Hobby

7

کلاغ زاغی

Eurasian Magpie

8

کلاغ سیاه

Rook

9

کلاغ ابلق

Hooded Crow

10

قمری خانگی

laughing Dove

11

سار معمولی

European Starling

12

گنجشک خانگی

House Sparrow

13

اکراس سیاه

Glossy Ibis


حدود ساعت 9 به تالاب کانی برازان رسیدیم و در ابتدای مسیر تالابی گونه های پرندگان جالب مانند کرکس مصری، جغد کوچک، خروس کولی سینه سیاه و اگرت کوچک را مشاهده کردیم تا به مرکز پرنده نگری تالاب کانی برازان(مرکز پرنده‌نگری شهید پیروتی) رسیدیم. در کنار ساختمان پرنده نگری پس از صرف وعده صبحانه با آقای معارف پناه(مدیر تعاونی شرکت خدمات گردشگری تالاب) و محیط بانان پناهگاه حیات وحش کانی برازان آشنا شدیم. آقای معارف پناه در سخنانی این تالاب، تاریخچه و تنوع زیستی آن را معرفی کردند.

عکس گروهی نقدهتوضیحات آقای معارف پناه درباره تالاب کانی برازان

سپس برنامه پرنده نگری ما از کنار ساختمان پرنده نگری ادامه یافت. با استفاده از دوربین های دوچشمی و تلسکوپ های پرنده نگری ساکنان تالاب را تماشا کردیم. از گونه های مهم پرندگان مشاهده شما ساکن تالاب کانی برازان در این محدوده می توان به اردک سرسفید (در خطر انقراض) اردک تاجدار، اردک مرمری، پرستو دریایی بال سفید، کشیم گردن سیاه و کشیم بزرگ اشاره کرد. در ادامه برنامه به قسمت نیزارهای غرب تالاب مراجعه کردیم و به جست و جوی پرندگان ادامه دادیم. در این قسمت جاده تالابی هم با یک پیاده روی کوتاه گونه های جالبی از پرندگان مانند: حواصیل ارغوانی،خروس کولی دم سفید، باکلان کوچک و سسک‌های ساکن تالاب را مشاهده کردیم و برای صرف وعده نهار به ساختمان پرنده نگری مراجعه کردیم. پس از صرف وعده نهار و تجربه غذای محلی، برنامه پرنده نگری ما با تماشای پرندگان در سمت غربی تالاب ادامه یافت. پس از پایان پایش تالاب کانی برازان و استراحت کوتاه در ساعت 15 به سمت شهرستان نقده (استان آذربایجان غربی)، روستای تاریخی حسنلو حرکت کردیم.

اردک تاجدار
اردک تاجدار - عکس از مهدی نقیبی

کرکس کوچک
کرکس مصری - عکس از سمیرا سلیمانی


خروس کولی سینه سیاه
خروس کولی سینه سیاه - عکس از زهرا قیامی

لیست پرندگان تالاب کانی برازان

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

اردک نوک پهن

Northern Shoveler

2

اردک سرسبز

Mallard

3

اردک مرمری

Marbled Duck

4

اردک تاجدار

Red-crested Pochard

5

اردک سرحنایی

Common Pochard

6

اردک بلوطی

Ferruginous Duck

7

اردک سرسفید

White-headed Duck

8

اردک سیاه کاکل

Tufted Duck

9

کشیم کوچک

Little Grebe

10

کشیم بزرگ

Great Crested Grebe

11

کشیم گردن سیاه

Eared Grebe

12

کبوتر جنگلی

Common Wood Pigeon

13

کوکو معمولی

Common Cuckoo

14

بادخورک معمولی

Common  Swift

15

چنگر نوک سرخ

Common Moorhen

16

چنگر معمولی

Eurasian Coot

17

چوب پا

Black-winged Stilt

18

خروس کولی معمولی

Northern Lapwing

19

آبچلیک پاسرخ

Common Redshank

20

گلاریول بال سرخ

Collared Pratincole

21

پرستودریایی بال سفید

White-winged Tern

22

پرستودریایی تیره

Whiskered Tern

23

پرستودریایی معمولی

Common Tern

24

باکلان کوچک

Pygmy Cormorant

25

بوتیمار کوچک

Little Bittern

26

حواصیل ارغوانی

Purple Heron

27

اگرت بزرگ

Great Egret

28

اگرت کوچک

Little Egret

29

گاوچرانک معمولی

Cattle Egret

30

حواصیل زرد

Squacco Heron

31

حواصیل شب

Night Heron

32

اکراس سیاه

Glossy Ibis

33

کرکس مصری

Egyptian Vulture

34

سنقرتالابی

Western Marsh Harrier

35

جغد کوچک

Little Owl

36

زنبورخوار گلوخرمایی

Blue-cheeked Bee-eater

37

چکچک دشتی

Isabeline Wheatear

38

زنبورخوار اروپایی

European Bee-eater

39

سبزه قبا

European Roller

40

سنگ چشم پشت سرخ

Red-Backed Shrike

41

کلاغ زاغی

Eurasian Magpie

42

کلاغ سیاه

Rook

43

چکاوک آسمانی

Eurasian Skylark

44

چکاوک کاکلی

Crested Lark

45

سسک ابروسفید

Moustached Warbler

46

سسک نیزار پرسر و صدا

Clamorous Reed Warbler

47

پرستو معمولی

Barn Swallow

48

سسک سردودی

Menetrie’s Warbler

49

سار معمولی

European Starling

50

دم چتری

Rusfous tailed Scrub Robin

51

دمسرخ معمولی

Common Redstart

52

دم جنبانک خاکستری

Grey Wagtail

53

دم جنبانک ابلق

White Wagtail

54

دم جنبانک شکم زرد

Yellow Wagtail

55

چکچک دشتی

Isabeline Wheatear


حوالی عصر با اقامتگاه محلی رسیدیم و پس از استراحت کوتاه بازدیدی از تپه تاریخی حسنلو داشتیم. در این بازدید خانم جعفری راهنمای شهرستان نقده، توضیحاتی درباره تاریخچه و اهمیت این مکان تاریخی و آثار به جامانده ارائه دادند. پس از این بازدیدگردی، برای صرف وعده شام به رستوران اقامتگاه بومگردی قاراپاپاق مراجعه کردیم و طعم غذای محلی را تجربه کردیم و برای استراحت شبانه به اقامتگاه برگشتیم.

تپه حسنلو

تپه تاریخی حسنلو

روز سوم:

صبح شنبه 14 خرداد اقامتگاه را به مقصد سد حسنلو و تالاب شورگل (حسنلو) ترک کردیم. تالاب حسنلو یکی از 19 تالاب در سرزمین تالاب‌ها و در غرب جاده ارومیه به میاندوآب قرار دارد. این تالاب با 1400 هکتار، مهم ترین و بزرگ ترین تالاب نقده بوده است. این تالاب که زیستگاه بسیار مهم برای تغذیه و تولید مثل پرندگان بومی و مهاجر می‌باشد، به همراه تالاب‌های یادگارلو و دورگه سنگی(سئران گولو) در سال 1354 به عنوان تالاب بین المللی شناخته شده و در یک سایت در رامسر ثبت جهانی شده است. در حال حاضر هر ساله تالاب پذیرای هزاران پرنده مهاجر بوده و محل مناسبی برای تولید مثل پرندگان کمیاب زیادی مثل انواع اردک هاست. از گونه‌های مهم و جالب مشاهده در پایش پرنده نگری این برنامه در تالاب حسنلو می توان به اردک سرسفید(در خطر انقراض)، خوتکا ابروسفید، حواصیل زرد، حواصیل شب، سنقر تالابی و پرستوهای دریایی اشاره کرد.

پرنده نگری در نقده

اردک سرسفید

اردک سرسفید - عکس از سمیرا سلیمانی


اردک سر حنایی

اردک سرحنایی - عکس از فتانه طباطبایی

 

حواصیل زرد

حواصیل زرد - عکس از احسان بیاتی

لیست پرندگان تالاب حسنلو

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

اردک نوک پهن

Northern Shoveler

2

اردک سرسفید

White-headed Duck

3

خوتکا ابروسفید

Garganey

4

اردک تاجدار

Red-crested Pochard

5

اردک سرحنایی

Common Pochard

6

اردک بلوطی

Ferruginous Duck

7

کشیم کوچک

little Grebe

8

کشیم بزرگ

Great Crested Grebe

9

بادخورک معمولی

Common Swift

10

چنگر معمولی

Eurasian Coot

11

خروس کولی معمولی

Northern Lapwing

12

خروس کولی سینه سیاه

Spur-winged Lapwing

13

پرستو دریایی تیره

Whiskered Tern

14

پرستو دریایی معمولی

Common Tern

15

باکلان کوچک

Pygmy Cormorant

16

حواصیل خاکستر ی

Grey Heron

17

اگرت کوچک

Little Egret

18

حواصیل زرد

Squacco Heron

19

حواصیل شب

Night Heron

20

سنقر تالابی

Eurasian Marsh Harrier

21

زنبورخوار اروپایی

European Bee-eater

22

دارکوب سوری (باغی)

Syrian Woodpecker

23

کلاغ زاغی

Eurasian Magpie

24

چرخ ریسک بزرگ

Great Tit

25

چکاوک کاکلی

Crested Lark

26

سسک ابروسفید

Moustached Warbler

27

سار معمولی

European Starling

28

چکچک دشتی

Isabeline Wheatear

29

گنجشک خانگی

House Sparrow

30

چنگر نوک سرخ

Common Moorhen

31

کلاغ ابلق

Hooded Crow

32

اکراس سیاه

Glossy Ibis

 

پس از پرنده‌نگری در تالاب حسنلو به سمت تالاب سولدوز حرکت کردیم. در مسیر جاده دوستان با دیدن شاه بوف بزرگ ترین جغد ایران، کلاغ گردن بور خیلی به هیجان آمدند و در ادامه به تالاب سولدوز رسیدیم.

شاه بوف

شاه بوف - عکس از امیر مدیری

 

تالاب سولدوز جزو تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه می باشد که در شمال تالاب دورنا و چسبیده به آن، در شرقی ترین و پایین دست‌ترین بخش حوضه آبریز گدارچای و در شمال غربی دشت بزرگی در جنوب دریاچه ارومیه واقع شده است. پس از ورود به تالاب صبحانه خوردیم و جست و جوی ما برای دیدن پرندگان و تنوع زیستی در این تالاب آغاز شد. یکی از گونه های مهم تالاب که در میان نیزارها مشاهده کردیم چرخ‌ریسک نیزار بود. این پرنده در نیزارهای تالاب‌های سولدوز، درنا، دورگه سنگی (سئیران گولو) و حسنلو دیده شده و زادآوری می کند. خروس کولی معمولی، باقرقره شکم سیاه، اکراس سیاه، زردپره تالابی و اردک تاجدار از پرندگان ساکن تالاب سولدوز بودند که مشاهده شدند.

تالاب سولدوز

تالاب سولدوز


چرخریسک نیزار

چرخ‌ریسک نیزار، عکس از امیر مدیری

 

اکراس سیاه

اکراس سیاه، عکس از سمیرا سلیمانی

 

لیست پرندگان تالاب سولدوز:

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

اردک ارده‌ای

Gadwall

2

اردک سرسبز

Mallard

3

اردک تاجدار

Red-crested Pochard

4

اردک سرحنایی

Common Pochard

5

اردک بلوطی

Ferrunginous Duck

6

باقرقره شکم سیاه

Black-bellied Sandgrouse

7

کشیم کوچک

little Grebe

8

کشیم بزرگ

Great Crested Grebe

9

چوب پا

Black-winged Stilt

10

چنگر معمولی

Eurasian Coot

11

خروس کولی معمولی

Northern Lapwing

12

خروس کولی سینه سیاه

Spur-winged Lapwing

13

بوتیمار کوچک

Little Bittern

14

حواصیل ارغوانی

Grey Heron

15

اگرت کوچک

Little Bittern

16

اکراس سیاه

Glossy Ibis

17

سنقر تالابی

Eurasian Marsh Harrier

18

سارگپه پابلند

Long-legged Buzzard

19

شاه بوف

Eurasian Eagle Owl

20

زنبورخوار اروپایی

European Bee-eater

21

سبزه قبا معمولی

EUROPEAN Roller

22

کلاغ گردن بور

Western Jackdaw

23

چکاوک کاکلی

Crested lark

24

چرخ ریسک نیزار

Beaeded Reedling

25

پرستو معمولی

Barn Swallow

26

دم چتری

Rusfous tailed Scrub Robin

27

چکچک دشتی

Isabeline Wheatear

28

گنجشک کوهی

Rock Sparrow

29

دم جنبانک خاکستری

Grey Wagtail

30

دم جنبنک ابلق

White Wagtail

31

دم جنبانک شکم زرد

Yellow Wagtail

32

دم جنبانک سر زرد

Citrine Wagtail

33

زردپره سر سیاه

Blck-headed Bunting

34

زردپره مزرعه

Corn Bunting

35

زردپره تالابی

Reed Bunting

36

سسک گلوسفید

Common Whitethroat

37

ابچلیک پاسرخ

Common Redshank


پس از بازگشت به روستای حسنلو و صرف نهار و استراحت کوتاه مقصد سوم ما در این روز تالاب دورگه سنگی (سئیران گولی) بود. در مسیر طعم خوشمزه بستنی و فالوده محلی را تجربه کردیم و به سمت روستای داش دورگه حرکت کردیم و به تالاب دورگه سنگی رسیدیم. این تالاب در گذشته در چهار فصل پر از آب بوده و مامن پرندگان مهاجر و بومی منطقه بوده است. این تالاب در یک فرورفتگی طبیعی، در پای کوه سارال واقع گردیده است. در این قسمت از سفر از حافظان تالاب انجمن نوژین سبز نقده دعوت شد تا در برنامه حضور داشته باشند. در ابتدای برنامه پرنده نگری، آقای ادریس وهابی توضیحاتی را درباره تاریخچه تالاب، تنوع زیستی و فعالیت های انجمن نوژین سبز نقده در جهت حفظ تالاب و ساکنان آن به همسفران ارائه دادند.

تالاب دورگه سنگیتالاب دورگه سنگی

 

اکراس سیاه و تالاب دورگه سنگی

اکراس‌های سیاه بر فراز تالاب دورگه سنگی، عکس از مهدی نقیبی

عکس گروهی در تالاب دورگه سنگیتالاب دورگه سنگی

اکراس سیاه، اردک سرسفید، گاوچرانک، سارگپه پابلند، زنبورخوار گلوخرمایی از گونه‌های جذاب پرندگان بودند که در این تالاب مشاهده شد. تماشای پرندگان تا نزدیکی غروب در تالاب دورگه سنگی ادامه یافت و سپس جهت صرف وعده شام به رستوران اقامتگاه قاراپاپاق برگشتیم. سپس برای استراحت شبانه به اقامتگاه محلی مراجعه کردیم.

لیست پرندگان تالاب دورگه سنگی:

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

اردک تاجدار

Red-crested Pochard

2

اردک سرحنایی

Common Pochard

3

اردک سرسفید

White-headed Duck

4

کشیم کوچک

Little Grebe

5

کشیم بزرگ

Great crested Grebe

6

کشیم گردن سیاه

Eared Grebe

7

چنگر معمولی

Eurasian Coot

8

خروس کولی سینه سیاه

Spur-winged Lapwing

9

باکلان کوچک

Pygmy Cormorant

10

اگرت کوچک

Little Egret

11

گاوچرانک معمولی

Cattle Egret

12

حواصیل زرد

Squacco Heron

13

اکراس سیاه

Glossy Ibis

14

سنقر تالابی

Eurasian Marsh Harrier

15

سارگپه پابلند

Loong-legged Buzzard

16

زنبورخوار گلوخرمایی

Blue-cheeked Bee-eater

17

زنبورخوار اروپایی

European Bee-eater

18

کلاغ زاغی

Eurasian Magpie

19

پرستو معمولی

Barn Swallow

20

سار اروپایی

European Starling

21

گنجشک کوهی

Rock Sparrow


روز چهارم:

صبح یکشنبه 15 خرداد ساعت 5:45 برای تماشای میش مرغ‌ها از روستای حسنلو به سمت بوکان حرکت کردیم. در مسیر طعم صبحانه محلی(سیب زمینی تنوری) را تجربه کردیم و در ساعت 8 صبح به شهر بوکان رسیدیم. در شهر بوکان با آقای احمدی کارشناس، محیط بان و پژوهشگر میش مرغ همراه شدیم تا بتوانیم در کشتزارهای بوکان این پرنده ارزشمند و در خطر انقراض را مشاهده کنیم. میش مرغ سنگ ترین پرنده قادر به پرواز و در خطر انقراض در ایران می باشد. این پرنده در دشت‌های باز، مراتع، زمین‌های دیم و کشتزارها به سر برده و روی زمین آشیانه می‌سازد. با توضیحات ارزشمند و راهنمایی آقای احمدی پس از جست و جوی کوتاه در یکی از کشتزارهای بوکان تونستیم دو میش مرغ ماده را از فاصله دور مشاهده کنیم و تصاویری را از فاصله دور ثبت کنیم. حدود یک ساعت غرق در تماشا بودیم.

میش مرغمیش مرغ ماده، عکس از امیر مدیری

 

بوکانبوکان

لیست پرندگان بوکان:

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

میش مرغ

Great Bustard

2

بادخورک معمولی

Common Swift

3

کلاغ سیاه

Rook

4

طرقه چکاوک

Calandra Lark

5

چکاوک کاکلی

Crested Lark

6

پرستو معمولی

Barn Swallow

7

سار معمولی

European Starling

8

چکچک دشتی

Isabeline Wheatear

9

زردپره سرسیاه

Black-headed Bunting

10

زردپره مزرعه

Corn Bunting

پس از پرنده‌نگری در بوکان به سمت مهاباد برگشتیم و برای صرف وعده نهار توقف کوتاهی در کنار جاده داشتیم. در مسیر جاده مهاباد به بوکان هم گونه های جالبی از پرندگان مشاهده کردیم:

لیست پرندگان جاده مهاباد به بوکان

ردیف

نام فارسی

نام انگلیسی

1

کبوتر جنگلی

Common Wood Pigeon

2

یاکریم

Eurasian Collared Dove

3

بادخورک معمولی

Common Swift

4

جغد کوچک

Little Owl

5

کرکس مصری

Egyptian Vulture

6

زنبورخوار اروپایی

European Bee-eater

7

سبزه قبا معمولی

European Roller

8

دارکوب سوری (باغی)

Syrian Woodpecker

9

پری شاهرخ

European Golden Oriole

10

کلاغ زاغی  

Eurasian Magpie

11

کلاغ سیاه

Rook

12

چرخ ریسک بزرگ

Great Tit

13

پرستو معمولی

Barn Swallow

14

سار معمولی

European Starling

15

توکا سیاه

Eurasian Blackbird

16

چکچک دشتی

Isabeline Wheatear

17

گنجشک خانگی

House Sparrow

18

زردپره سرسیاه

Black-headed Bunting

پس از بازگشت به مهاباد و استراحت در پارک شهری، گشت کوتاهی در بازارچه مرزی داشتیم و ساعت 21:00 از ترمینال بوکان سوار اتوبوس شدیم و با کوله‌باری از عکس‌ها و خاطرات زیبا و به یادماندنی راهی تهران شدیم.


راهنمایان برنامه:

همراهان سفر:

منابع:

  • کتاب پرندگان سولدوز از آقای عزیز عذار، انتشارات ایرانشناسی،
  • دفترچه راهنمای تالاب دورگه سنگی از آقای ادریس وهابی (انجمن نوژین سبز نقده)

تاریخ ارسال: 1401/04/13
نظرات شما:
مطالب مرتبط:

         

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد