|
|
|
|
|
گزارش از: ایمان کریمی
در تاریخ 4 آذر 1400 هفتمین سالگرد تأسیس باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان برگزار شد. برنامه امسال همانند سال گذشته، بخاطر همه‌گیری ویروس کرونا به صورت مجازی رأس ساعت 17 برگزار شد.
خوب بشنو آوزشان را
خوب بنگر پروازشان را
و آنگاه زیبایی را در قلبت ببین
با خواندن این ابیات توسط خانم سارا عرب مراسم هفتمین سالگرد تأسیس باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان آغاز شد. خانم عرب در ابتدای برنامه ضمن خوش‌آمدگویی به حاضرین بخش‌های مختلف برنامه را معرفی کردند و سپس تیزری از عکس‌های پرندگان که اعضای باشگاه ثبت کرده بودند پخش شد. این تیزر توسط آقای سجاد زارعیان تهیه شده بود.
هر که در حافظه چوب ببیند باغی
صورتش در وزش شور بیشه ابدی خواهد ماند
هر که با مرغ هوا دوست شود
خوابش آرامترین خواب جهان خواهد بود
بعد از خواندن این ابیات از آقای مهندس پرویز بختیاری، به عنوان سخنران اول، دعوت به عمل آمد.
آقای بختیاری نکاتی در ارتباط با مسئولیت اجتماعی که برای پرنده‌نگرها وجود دارد ارائه کردند. همچنین، ایشان به انتخاب یک پرنده به عنوان موضوع اصلی برنامه‌های باشگاه اشاره کردند که اتفاق مبارکی است و به جامعه پرنده‌نگری یاد‌آوری می‌کند که توجه بیشتری به این گونه‌ها باید داشت. در ادامه به برگزاری دوره‌های آموزشی مجازی اشاره کردند که باعث شده است مخاطب بیشتری در کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی از سراسر ایران در آن شرکت کنند و از آموزش‌های موجود در این زمینه استفاده کنند.
من ندیدم دو صنوبر را با هم دشمن
من ندیدم بیدی سایه‌اش را بفروشد به زمین
رایگان می‌بخشد، نارون شاخه خود را به کلاغ
هر کجا برگی هست شور من می‌شکفد
خانم عرب بعد از خواندن این ابیات، محوریت برنامه امسال یعنی جنگل‌های هیرکانی را معرفی کردند که در سال 2019 به ثبت میراث جهانی رسید و یکی از کهن‌ترین جنگل‌های دنیا است.
با این مقدمه، از آقای دکتر انوشیروان شیروانی، دانش‌یار گروه جنگل‌داری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو کارگروه مرجعیت راهبرد جهانی حفاظت گیاهی، دعوت به عمل آمد تا در مورد اهمیت جنگل‌های هیرکانی سخنرانی کنند.
ایشان مقدمه‌ای از ساختار میراث جهانی (World Heritage) و چگونگی بررسی پرونده‌ها ارائه کردند. این پرونده‌ها شامل اثرهای فرهنگی، تاریخی و طبیعی می‌تواند باشد. در ایران تا کنون دو اثر طبیعی کویر لوت و جنگل‌های هیرکانی به ثبت میراث جهانی رسیده‌اند. ایشان اشاره کردند که جنگل‌های هیرکانی زیر ناحیه یک ناحیه بزرگ تر به نام Euro-Siberian است و متاسفانه در چند دهه اخیر بیش از 1.5 میلیون هکتار از این جنگل‌ها از دست رفته که بخش عمده‌ای از این نابودی بخاطر فعالیت‌های انسانی بوده است.
همچنین اشار شد که در هنگام ثبت پرونده در میراث جهانی 150 گونه پرنده در این جنگل‌ها شناسایی شده بود و خوشبختانه هم اکنون تعداد این گونه‌ها به 180 رسیده است. به علاوه در این جنگل 58 گونه پستاندار، 30 گونه خزنده و 50 گونه ماهی نیز وجود دارد. پر تعداد ترین گونه درختی در این جنگل درخت راش است
درخت راش، پرتعداد ترین گونه درختی در جنگل‌های هیرکانی
بنا به گفته ایشان یکی از مسائلی که اهمیت این جنگل‌ها را دوچندان می‌کند، وجود جنگل هیرکانی از قبل از دوران یخبندان است چرا که اکثر‌جنگل‌های دنیا به خصوص جنگل‌های اروپایی در این دوران ازبین رفته‌اند. طبق مستندات علمی قدمت این جنگل‌ها به 2 میلیون سال می‌رسد.
همچنین در مورد پراکنش ارتفاعی درختان در جنگل هیرکانی صحبت کردند که می‌تواند برای آشیانه‌سازی پرندگان مورد توجه قرار گیرد.
پراکنش ارتفاعی درختان در جنگل‌های هیرکانی
ایشان به یکی از آفت‌های جنگل یعنی واحدهای دامی اشاره کردند که امروزه تعداد آنها به بیش از 6 میلیون واحد دامی رسیده است. البته قدمت واحدهای دامی در این جنگل به 1000 سال می‌رسد ولی در دوران اخیر به واسطه پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ماشین آلات صنعتی تعداد این واحدها بسیار سریع افزایش یافته و خسارت جبران ناپذیری به جنگل وارد کردند. به عنوان مثال در مناطقی که گاوسرا وجود دارد پوشش گیاهی به کل از بین رفته است.
تأثیر گاوسرا در پوشش گیاهی
در انتها اشاره شد به خشکه‌دارها (درخت خشک شده) که در گذشته آنها را از جنگل خارج می‌کردند ولی با توجه به نقش مهمی که در اکوسیستم جنگل بازی می‌کند امروزه سعی شده که خشکه‌دارها در داخل جنگل باقی بمانند. به علاوه بسیاری از موجودات از جمله پرندگان از این خشکه‌دارها برای لانه‌سازی استفاده می‌کنند.
خشکه‌دارها در جنگل هیرکانی
ای که با یک پرش از سر شاخه تا خاک
حرمت زندگی را
طرح می‌ریزی
من پس از رفتن تو لب شط
بانگ پاهای تند عطش را
می‌شنیدم
بال حاضر جواب تو
از سوال فضا پیش می‌افتد
آدمیزاد طومار طولانی انتظار است
ای پرنده، ولی تو
خال یک نقطه در صفحه ارتجال حیاتی
در ادامه از آقای مهندس احسان طالبی، عضو هیأت مدیره باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان و دانش آموخته ارشد محیط‌زیست دانشگاه شهید بهشتی، دعوت شد تا در مورد چرخ‌ریسک هیرکانی سخنرانی کنند.
در ابتدای بحث آقای طالبی اشاره کردند که چرخ‌ریسک هیرکانی می‌تواند یک گونه نزدیک بوم‌زاد (Near Endemic) محسوب شود. چون فقط در ایران و بخش‌های جنوبی جمهوری آذربایجان که ادامه جنگل‌های هیرکانی در آنجا وجود دارد، قابل مشاهده است. چرخ‌ریسک هیرکانی اولین بار در سال 1905 توسط Zarudny و Loudon مشاهده شد، البته نه به عنوان یک گونه بلکه به عنوان یک زیرگونه از چرخ ریسک سر سیاه.
ایشان اشاره کردند که چرخ‌ریسک هیرکانی شباهت بسیاری به چرخ ریسک سر سیاه و تا اندازه‌ای به چرخ ریسک پس سر سفید دارد. البته تفاوت‌‌هایی وجود دارد به عنوان نمونه چرخ ریسک سر سیاه جثه بزرگ تر و دم بلندتری دارد به علاوه زیستگاه مشترکی با چرخ ریسک هیرکانی ندارد. البته این موضوع غیر ممکن نیست که شما گونه‌ای را در زیستگاه اصلی خود نبینید. تقریبا می‌توان گفتچرخ‌ریسک هیرکانی، فقط در جنگل‌های هیرکانی دیده می‌شود. چرخ ریسک پس سر سفید هم در جنگل‌های هیرکانی دیده می‌شود و در بعضی از زوایا ممکن است با چرخ ریسک هیرکانی اشتباه گرفته شود
سه گونه چرخ‌ریسک هیرکانی، چرخ ریسک سر سیاه و چرخ ریسک پس سر سفید
همچنین در انتها، نکاتی در مورد تورهای پرنده‌نگری و از اهمیت آنها برای جوامع محلی صحبت کردند.
بعد از ارائه آقای مهندس احسان طالبی، ویدئویی از پروژه شمارش شکاری‌ها که آقای نامور زحمت تهیه آن را کشیده بودند پخش شد.
پس از آن از آقای مهندس ابراهیم شکوهی برای ارائه در مورد پروژه‌های حفاظتی باشگاه دعوت به عمل آمد.
آقای شکوهی در ابتدا به طورکلی از مفهوم حفاظت و تاریخچه و چرایی آن صحبت کردند. با توجه به تخمین هایی که وجود دارد نرخ انقراض موجودات نسبت به قبل از فعالیت‌های مخرب بشر، 1000 برابر سریعتر شده است که همین موضوع به تنهایی لزوم حفاظت را نشان می‌دهد. همچنین برخی از ارگان‌های بین‌المللی مانند IUCN را معرفی کردند.
در ادامه کارگروه حفاظت باشگاه معرفی و دلایل راه‌اندازی آن در باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان بیان شد. به علاوه پروژه‌های فعال این کارگروه مانند حفاظت از بادخورک معمولی، شمارش پرندگان شکاری و سرشماری پرندگان کنار آبزی تالاب فصلی قنبرآباد معرفی شدند و در انتها نحوه همکاری با کارگروه حفاظت بیان شد.
بعد از صحبت‌های آقای شکوهی ویدئویی از فعالیت‌های باشگاه پخش شد.
در ادامه آقای موسوی در مورد فعالیت‌های باشگاه سخنرانی خودشون رو شروع کردند.
ایشان در ابتدا، خلاصه‌ای از فعالیت‌های گذشته باشگاه ارائه کردند.با تمام محدودیت‌هایی که وجود داشت بیش از 28 کارگاه آموزشی برگزار شد که برخی از آنها آموزش عملی در Fieldهم داشت. بیش از 40 سفر یک و چند روزه برگزار شد که به دلیل وجود کرونا و بالارفتن هزینه‌های حمل ونقل اکثر سفرها با خودروی شخصی انجام شد. برنامه‌های رایگان و ترویجی برگزار شد. به علاوه پروژه‌های حفاظتی به صورت خودجوش و داوطلبانه پیش رفت. در ادامه کارگروه‌های باشگاه و اعضای آن معرفی شدند. همچنین بخش‌های مختلف سایت بخصوص بخش ثبت مشاهدات معرفی شد.
همچنین از از محصولات جدید باشگاه رونمایی شد. در انتها نیز فعالیت‌های آتی باشگاه مانند آموزش عمومی‌تر، محتوی محور،جایزه بهراد، گسترش فعالیت‌ها در دیگر شهرهای ایران و.... معرفی شد. در انتها از آقای مهرداد برنا بخاطر حمایت‌شون از جایزه بهراد تشکر به عمل آمد.
حالا که رفته‌ای
پرنده‌ای آمده است
درحوالی همین باغ روبرو
هیچ نمی‌خواهد،
فقط می‌گوید: کوکو....
این ابیات بهانه‌ای شد تا یادی از بهراد فرخنده شود و کلیپی به یاد ایشان پخش شد.
بعد از پخش ویدئو از آقای مهندس محمدرضا فرخنده (پدر بهراد فرخنده) برای سخنرانی دعوت به عمل آمد.
ایشان از فعالیت‌های بهراد و تلاش آن برای حفاظت از محیط زیست سخنرانی کردند. همچنین از جایزه بهراد رونمایی کردند و برنده اولین دوره آن، آقای مهدی پایمرد، را معرفی کردند.
و در نهایت از آخرین سخنران، آقای بشیر شریف‌نیا، دعوت به عمل آمد تا در مورد کارگروه کودک و نوجوان صحبت کنند.
ایشان در مورد چگونگی تأسیس کارگروه کودک و نوجوان و فعالیت‌های آن صحبت کردند و اعضای کودک و نوجوان باشگاه را نیز معرفی کردند.
مراسم در این قسمت پایان یافت و خانم عرب از همه دوستان تشکر و خداحافظی کردند.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران