باشگاه پرنده نگری ایرانیان
اعضا
خانه پرندگان ایران وبلاگ
باشگاه پرنده نگری ایرانیان
سبد خرید جستجو اعضا زبان

پرندگان ایران چرخ‌ ریسک دم‌ دراز

Text string:
QR Code:
Error correction:
Output format:
Border: modules
Scale: pixels per module
Version range: Minimum = , maximum =
Mask pattern: (−1 for automatic, 0 to 7 for manual)
Boost ECC:
Statistics:
SVG XML code:
نام فارسی: چرخ‌ ریسک دم‌ دراز
نام انگلیسی: Long-tailed Tit
نام علمی: Aegithalos caudatus

ویژگی‌های ظاهری

طول بدن: 13 تا 15 سانتی‌متر (با احتساب دم هفت تا نه سانتی‌متری)
گستردگی بال‌ها: 16 تا 19 سانتی‌متر است

ویژگی های شناسایی:

چرخ‌ریسکی کوچک‌جثه و زیبا که به واسطه دم باریک و بلند، منقار کوچک سیاه رنگ، حلقه صورتی رنگ دور چشم‌ها و بال‌های کوتاه به آسانی قابل تشخیص است. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغِ زیرگونه A.c.alpinus در شمال کشور در تارک سر، نواری سفید نخودی با رگه‌رگه قهوه‌ای دارد و دو طرف آن در بالای چشم‌ها نوار پهن سیاه رنگ و مشخصی وجود دارد. گلو معمولاً دارای لکه مایل به سیاه کوچکی است. پس سر و بخش بالایی روتنه، خاکستری دودی و تا حدی مخلوط با رنگ سیاه است و روتنه خاکستری تیره دارد. بال‌ها سیاه مات و دم نیز به همین رنگ دیده می‌شود ولی پرهای کناری آن سفید است. همچنین پرهای آن از مرکز به سمت کناره‌ها کوتاه‌تر شده و حالت بادبزنی ایجاد می‌کند. زیرتنه نخودی قهوه‌ای مایل به صورتی است. پرنده بالغِ زیرگونه A.c. passekii در غرب کشور تا حدی شبیه به زیرگونه قبلی است، اما روتنه خاکستری کم‌رنگ‌تر دارد و زیرتنه، سفید کرم مایل به خاکستری و در پهلوها به صورتی می‌گراید. همچنین نوار مرکزی تارک سر سفید نخودی دیده می‌شود، نوارهای سیاه دو طرف تارک سر باریک‌تر است و گلو فاقد لکه تیره است. پرنده نابالغ نسبت به بالغ‌ها دم کوتاه‌تر دارد، در دو طرف سر ماسک قهوه‌ای رنگ پهنی دیده می‌شود، روتنه قهوه‌ای است و اثری از رنگ صورتی در زیرتنه دیده نمی‌شود.

چرخ ریسک دم دراز،کردستان، مریوان، دریاچه زریبار- عکس از امیر مدیری

ویژگی‌های زیستی

زیستگاه:

درختزارهای پهن‌برگ باز به ویژه توده‌های بلوط، زبان‌گنجشک و افرا را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و بعد از دوره جوجه‌آوری در بوته‌زارها و خلنگزارهای بیرون و حاشیه جنگل‌ها، باغ‌ها، پرچین‌ها و پارک‌ها به سر می‌برد.

عادات رفتاری و زیستی:

پروازی سریع، مستقیم و تا حدی نامنظم با حرکات آکروباتیک دارد. پر جنب‌وجوش و ناآرام است، دائماً روی شاخه‌های درختان با جهش‌های کوتاه جابه‌جا می‌شود و به ندرت روی زمین دیده می‌شود. پرنده‌ای اجتماعی است و طی زمستان در دسته‌هایی متشکل از اعضای خانواده همان سال، همراه با افراد یاور در دوره جوجه‌آوری، درون قلمروهای مشخصی که به شدت از آن‌ها دفاع می‌شود، به سر می‌برند. گاهی نیز دسته‌های مختلف به صورت موقتی به هم ملحق می‌شوند. بیشتر از بندپایان تغذیه می‌کند و آن‌ها را از بخش‌های بالایی بوته‌ها و تاج پوشش درختان و به مقدار کمتر از روی تنه درختان صید می‌کند. در پاییز و زمستان از مواد گیاهی هم استفاده می‌کند.

زادآوری:

جوجه‌آوری از اوایل فروردین و با تشکیل قلمرو در درختزارهای باز و حاشیه آن‌ها، بوته‌زارها، بیشه‌ها و پرچین‌های انبوه آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه‌ای گنبدی شکل (تا حدی استوانه‌ای) و بزرگ با دهانه ورودی از خزه در کنار آن، تار عنکبوت و مو درون بوته‌های خاردار بزرگ و یا روی درختان بنا می‌کند. دیواره بیرونی آشیانه را با گلسنگ و درونش را با پر می‌پوشاند. معمولاً هشت تا دوازده و گاهی اوقات پنج تا شانزده تخم بیضی، صاف، صیقلی، سفید رنگ، گاهی با خال‌های قرمز مایل به بنفش و به ابعاد 8/10 × 2/14 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها دوازده تا چهارده روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد عریان، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود چهارده تا هجده روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، اما همچنان حدود ده تا چهارده روز پس از آن توسط والدین و یاورها مراقبت و تغذیه می‌شوند. گاهی دو دسته جوجه به یکدیگر ملحق می‌شوند و تمام والدین و یاورها در پرورش جوجه‌ها مشارکت می‌کنند. گاهی نیز دو دسته تخم در یک دوره جوجه‌آوری می‌گذارد.

پراکنش و فراوانی

زیرگونه A.c.alpinusمقیم معمول جنگل‌های نواحی جنوبی دریای خزر و جنگل‌های ارتفاعات کلیبر در آذربایجان شرقی است و زیرگونه A.c. passekii مقیم معمول جنگل‌های غرب آذربایجان و به سمت جنوب تا منطقه قصر شیرین در استان کرمانشاه و در امتداد جنگل‌های بلوط دامنه‌های غربی زاگرس تا اطراف شیراز در استان فارس است.

وضعیت حفاظت

در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد. 


مشاهدات اعضا:


نام: چرخ‌ ریسک دم‌ دراز
عکاس: نوید هرمزی
محل مشاهده: انزلی
تاریخ: 1400/09/18

         

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد