|
|
|
|
|
ترجمه پریسا شوکتی
در بین همه مهره‌داران روی زمین تنها پرندگان هستند که تخم‌های رنگارنگ می‌گذارند. دانشمندان هنوز از دلیل این پدیده مطمئن نیستند اما تحقیقات جدید آنها را در کشف پاسخ گامی به جلو هدایت کرده است.
در مطالعه جدیدی که در مجله Evolution منتشر شده، بیان شده که چگونه رنگ تخم پرندگان نغمه‌خوان هم‌زمان با تکامل شکل فنجانی لانه آنها در طی 40 میلیون سال تغییر کرده است.
محققان برای پاسخ به علت رنگارنگ بودن تخم پرندگان، نظریه‌های موجود را در دو دسته طبقه‌بندی می‌کنند.
در دسته اول این نظریه مطرح می‌شود که رنگ تخم پرندگان باعث حفاظت آنها در برابر عوامل زیست محیطی مانند سرمای شدید یا باران می‌شود. تخم‌های با رنگدانه‌های تیره‌تر سریع‌تر گرم می‌شوند و نسبت به تخم‌های سفید مدت بیشتری گرما را در خود نگه می‌دارند. رنگدانه‌های تیره همچنین باعث استحکام پوسته نازک تخم می‌شوند.
تخم بحری
معمولا وقتی رژیم غذایی پرنده ماده فاقد کلسیم کافی باشد، پوسته تخم نازک می‌شود. این اتفاق اغلب ناشی از استفاده از آفت‌کش‌هایی مثل د.د.ت در حیات‌وحش است که ممکن است غذاهای مقوی مثل صدف حلزون را حل کرده یا آلوده کنند.
رنگدانه‌هایی که در داخل بدن پرنده در هنگام تشکیل تخم روی آنها را پوشش می‌دهند، آنها را از شکنندگی حفظ می‌کنند که البته چگونگی این پدیده هنوز ناشناخته مانده است.
نظریه دوم این است که رنگارنگ بودن تخم‌ها به استتار آنها در برابر شکارچیان و انگل‌ها کمک می‌کند. همچنین می‌تواند نشانه‌ای بر توانایی باروری و سلامت پرنده ماده برای پرنده نر باشد. مخصوصا تخم‌های آبی‌رنگ بیشتر نشان از این ویژگی دارند.
تمام رنگ‌هایی که ما تخم پرندگان را به آن رنگ‌ها می‌بینیم تنها از دو رنگدانه قهوه‌ای و آبی به دست می‌آیند و ترکیبات متفاوت این دو رنگدانه طیف وسیعی از رنگ‌ها را برای تخم پرندگان به وجود می‌آورند.
تا سال 2017 دانشمندان تصور می‌کردند که ویژگی گذاشتن تخم های رنگارنگ همیشه فقط مختص پرندگان بوده است تا مشخص شد که همان رنگدانه‌ها را می‌توان بر روی فسیل تخم دایناسورها هم پیدا کرد.
تخم توکای باغی
محققان همچنین ارتباطی بین رفتار لانهسازی دایناسورها و تخم‌های رنگی‌شان پیدا کردند. آنها به طور خاص کشف کردند دایناسورهایی که در لانه‌های باز تخم می‌گذاشتند (برخلاف دایناسورهایی که مثل کروکودیل‌ها تخم‌های خود را در خاک دفن می‌کردند)، پوسته‌های تخم‌هایشان رنگی بود.
تا حدود 40 میلیون سال پیش پرندگان نغمه‌خوان لانه‌هایی گنبدی شکل و پیچیده با دیوار و سقف عایق داشتند و در طول زمان توانایی ساخت لانه‌های فنجانی شکل شبیه آنچه که امروز می‌بینیم در آنها تکامل یافت.
پرندگان در ساخت لانه مهارت فوق‌العاده‌ای از خود نشان می‌دهند. آنها قادرند فقط با استفاده از منقار و پاهای خود لانه‌هایی از اشکالی ابتدایی گرفته تا پیچیده‌ترین ساختارها را بسازند.
لانه‌ها می‌بایست به اندازه کافی محکم و یکدست باشند تا بتوانند وزن والدین و تخم‌ها را تحمل کنند و همچنین در هنگام حرکت جوجه‌های از تخم بیرون آمده و رفت و آمد والدین سالم بمانند. علاوه بر اینها از باد و باران هم در امان باشند.
و حالا این مطالعه ارتباطی بین رنگ پوست تخم پرندگان و تغییرات در ساختار لانه پیدا کرده است. به طور ویژه، پرندگان از تخم‌گذاری با طیف محدودی از رنگ‌ها (عمدتاً سفید یا قهوه‌ای تیره) در لانه‌های گنبدی و بسته به تخم‌گذاری با تنوع رنگی زیاد (مانند سفید، صورتی، آبی و قهوه‌ای) در لانه‌های باز و فنجانی شکل تکامل یافته‌اند.
تخم سسک دم پهن
این تغییر به لانه‌های روباز یعنی هنگامی که والدی که روی تخم می‌خوابد برای جستجوی غذا از لانه خارج می‌شود، تخم‌ها در معرض خطر قرار می‌گیرند. در طول این مدت، احتمال بیشتری وجود دارد که تخم‌ها از دمای مورد نیاز برای بقا خارج شوند.
اگر تخم‌ها زیادی سرد یا گرم شوند، نطفه می‌میرد. همچنین در این وضعیت تخم‌ها بیشتر در معرض دید شکارچی‌هایی هستند که دنبال یک لقمه غذا می‌گردند.
پرنده‌های کوکو که رفتاری انگل‌وار دارند، تخم‌های خود را در لانه پرندگان دیگر می‌گذارند و تخم‌هایشان را با تخم‌هایی که از قبل در آشیانه قرار دارند، تطبیق می‌دهند. پس شاید رنگ نقشی اساسی در تلاش‌های تکاملی والدین میزبان برای ممانعت از کوکوها داشته باشد.
در گذشته، وقتی لانه‌ها عمدتاً بسته بودند و تخم‌ها پنهان می‌ماندند، میزبان نیازی به تولید تخم‌های رنگارنگ نداشت تا آنها را از تخم کوکو تشخیص بدهد. به همین شکل، کوکو هم نیازی به تطبیق تخم‌هایش با تخم میزبان نداشت.
تحقیقات ما نشان می‌دهد که گذاشتن تخم‌های رنگارنگ یک ویژگی ثابت نیست و در طول تاریخ تکامل پرندگان نغمه‌خوان چندین بار از بین رفته و دوباره شکل گرفته است. همچنین پرندگانی که تکامل یافتند تا لانه‌های فنجانی بسازند، دو برابر پرندگانی که امروزه هنوز لانه‌های بسته می‌سازند، این ویژگی را از دست داده و دوباره به دست آورده‌اند.
منبع: theconversation.com
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران