|
از اردکهای غواص نسبتاً کوچکجثه است. نر و ماده متفاوت و صرفنظر از دوره پرریزی، فاقد تغییرات فصلی هستند. رنگ عمومی بدن در هر دو جنس، بلوطی سیر و در روتنه، قهوهای پر رنگ است، با این تفاوت که ماده اندکی تیرهتر به نظر میرسد. منقار خاکستری تیره با توک سیاه و پوشپرهای زیر دم سفید است که به واسطه آن از سایر اردکهای غواص در دستههای مخلوط قابل تفکیک است. پرنده نر در دوره پرریزی شبیه به ماده است، اما با سطح پشتی تیرهتر و چشمان سفید تشخیص داده میشود. پرنده نابالغ شبیه به ماده بالغ است، اما پوشپرهای زیر دم، به رنگ سفید چرک دیده میشود و در ناحیه شکم، لکههای سفید و قهوهای دارد.
عکس از راهله مهرآسا
دریاچههای آب شیرین و مردابهای نسبتاً کمعمق غنی از گیاهان شناور و غوطهور با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. در زمستانها و یا زمان مهاجرت، در دریاچههای باز، رودخانههای با جریان آرام و پیکرههای آبی ساحلی به سر میبرد.
نسبت به سایر اردکهای غواص کمی منزوی است و در خارج از دوره جوجهآوری به تنهایی یا در دستههای چندتایی دیده میشود. نسبتاً مخفی کار است و در اطراف و بین پوشش گیاهی حاشیهای خود را پنهان میکند. در فواصل کوتاه، در ارتفاع پایین و اغلب در دستههای کوچک پرواز میکند و به ندرت با سایر اردکها مخلوط میشود. برای تغذیه در آب غوص میکند یا فقط سر و گردن را در آب فرو میبرد. مواد غذایی گیاهی نظیر جوانهها، برگها و دانههای گیاهان آبزی را ترجیح میدهد، اگرچه از مواد جانوری متنوعی مانند کرمها، سختپوستان، نرمتنان، حشرات آبزی و لارو آنها، قورباغهها و ماهیهای کوچک نیز تغذیه میکند.
جوجهآوری از اواسط اردیبهشت در حاشیه پیکرههای آبی مناسب آغاز میشود. تکهمسر است و آشیانهاش کاسهای پوشیده از کرک و پر است که آن را در میان پوشش گیاهان حاشیه آب نظیر نیزارهای انبوه بنا میکند. معمولاً هفت تا یازده، گاهی تا چهارده تخم بیضی تا نیمهبیضی، صاف، به رنگ زرد مایل به کرم، نخودی مایل به زرد یا خاکستری مایل به زرد و به ابعاد 2/38 × 3/52 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز طول میکشد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه، مستقل از والدین هستند. پرورش جوجهها 56 تا 60 روز به طول میانجامد.
به تعداد اندک اما منظم در برخی تالابهای آب شیرین در آذربایجان و همچنین استانهای کردستان، همدان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، فارس و سیستان و بلوچستان و احتمالاً به تعداد بسیار اندک و نامنظم در نواحی جنوبی دریای خزر جوجهآوری میکند. همچنین در نواحی جنوبی دریای خزر و برخی تالابهای استانهای خوزستان، فارس و سیستان و بلوچستان زمستانگذرانی میکند.
جزء پرندگان نزدیک به تهدید (NT) است. در ایران نیز جزء پرندگان در معرض خطر انقراض معرفی شده و دارای ارزش حفاظتی است.