|
|
|
|
|
هومیه، هومایه، هومیا و هومایا در پهلوی به معنی فرخنده و خجسته در اوستا به وفور به کار رفته است. هما یا مرغ سعادت با نام علمی Gypaetus barbatus از تیره یا خانواده Accipitridae بوده و نام انگلیسی آن کرکس ریش‌دار یا Bearded Vulture می‌باشد.
عکس از راهله مهرآسا
طول بدن: 105 تا 125 سانتی متر
گستردگی بالها: 235 تا 275 سانتی متر
ویژگی های شناسایی:
نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. اندازه ماده اندکی بزرگ‌تر از نر است. برخلاف بیشتر کرکس‌ها، هما سر نسبتاً کوچک‌تر دارد و گردنش ضخیم‌تر است. گردن و ساق پاها نامشخص و کاملاً پردار، دم لوزی شکل، بلند و تیره رنگ است. هما حلقه‌ای قرمز رنگ در اطراف چشم دارد و نقاب روی صورت و بال‌های آن سیاه است. پرهای سیاه‌رنگ نقاب روی صورت از زیر چشم تا امتداد نوک به سمت پایین کشیده شده و ریش‌مانند است. سر و سینه و پاها حنایی رنگ با رگه‌هایی برنگ کرم است. سر و گردن این لاشخور برخلاف دیگر کرکس‌ها از پر پوشیده شده و برهنه نیست. در هنگام پرواز بالها بزرگ و پهن و در انتها گرد است. سیلوئت پر و بال و دم طرحی شبیه به صلیب دارد و پوش‌پرهای زیر بالها از شاه‌پرهای پرواز تیره‌تر هستند. پرندگان نابالغ رنگی قهوه‌ای و خاکستری تیره دارند، پرهای ریش‌مانند صورت نیز کوتاه‌تر است. روتنه خاکستری مایل به نخودی، شکم روشن‌تر و سر و گردن قهوه‌ای تیره تا سیاه است.
این پرنده مانند دیگر کرکس‌ها عمدتاً لاشه‌خوار است اما عمده غذای آن را مغز استخوان تشکیل می‌دهد. هما استخوان‌های بزرگ را از ارتفاع زیاد به روی سنگ‌ها پرتاب می‌کند تا به قطعات کوچک‌تر شکسته شود. گاهی هم از لاک‌پشت‌های کوچک زنده به همین روش تغذیه می‌کند. این پرنده تنها گونه کرکس است که رژیم غذایی آن تقریباً و منحصراً (70 تا 90 درصد) استخوان است.
زیستگاه:
هما را می‌توان در ارتفاعات و مناطق کوهستانی یافت. این جانور در ارتفاعی بین 3000 تا 4500 متر بالاتر از سطح دریا زیست می‌کند و اغلب مناطق متروک و صخره‌ای یا دره‌های مشرف به مراتع جایی که چرندگان و شکارگران آنها زیست می‌کنند را آشیانه خود می‌کند. زیست در چنین مناطقی امکان دسترسی بالقوه جانور به اجساد جانوران شکارشده و مردار را فراهم می‌کند.
عادات رفتاری و زیستی:
هما به طور معمول آخرین گونه ایست که بر سر شکار حاضر می شود و اجازه می دهد که سایر گوشتخواران کار خود را تمام کرده و سپس بی دغدغه و در آرامش، باقیمانده مردار که معمولا تکه استخوان هاست را می بلعد و در صورت بزرگ بودن، آنها را با استفاده از اوج گرفتن و پرتاب کردن روی صخره ها تکه تکه می کند. این رفتار با افزایش سن رفته رفته قوی تر و با مهارت بیشتر توام خواهد بود. همچنین رنگ حنایی قرمز زیرتنه هما در اثر استحمام در آب غنی از آهن یا مالیدن املاح آهن‌دار به پرها ایجاد می‌شود لذا رنگ پر کرکس‌های بزرگ شده در اسارت کاملاً روشن است و چندان حنایی رنگ نیست.
زادآوری و تولید مثل:
این پرندگان اغلب تک‌همسر هستند اما در مواردی چندشوهری میان آنها دیده شده‌است. جانور ماده به مدت 53 تا 60 روز بر روی یک، دو و در موارد نادری سه تخم می‌خوابد. جوجه‌ها پس از تولد به مدت 105 تا 125 روز اولیه زندگی خود را در لانه می‌گذرانند و بعد از آن خارج می‌شوند. با این حال فرزندان ممکن است تا 2 سال همچنان به والدین خود وابسته باشند و در کنار آنها بمانند. این پرندگان معمولاً درون غارها یا صخره‌های بلند و با شیب تند لانه می‌سازند تا از دسترسی پستانداران درنده به لانه خود جلوگیری کنند.
پراکنش و فراوانی وزمان مشاهده:
هما از شرق آسیا تا غرب اروپا و از جنوب سیبری تا آفریقای جنوبی پراکنش دارد. معمولا مهاجرتهای طولانی ندارد ولی در مواردی نابالغ ها از جمعیت های زادآور اصلی خود بسیار دور می شوند.
داوطلبینی که در تهیه این معرفی همیاری نمودند:
گردآوری و نگارش: بشیر شریف‌نیا
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
