|
|
|
|
|
(دریاچه زریبار) (1)
پرنده نگری و بازدید از دریاچه زریبار، بازدید از آشیانه لک لک ها و امکان عکاسی از فاصله نزدیک، پرنده نگری در مناطق کوهستانی، بازدید از روستای اورامان و مقبره پیر شالیار، پرنده نگری در جنگلهای مریوان، برنامه ای بود که باشگاه پرنده نگری ایرانیان با همکاری موسسه آوای ارسباران در قالب یک سفر سه روزه تدارک دیده بودند.
گزارش از: آقای حسین طالب لو
اطلاعات کلی از سفر:
دریاچه زریبار از معروف ترین جاذبه های گردشگری استان کردستان می باشد.
با طول تقریبی 5 کیلومتر و عرض 2 کیلومتر با مساحت حدود 10 کلیومتر مربع و عمق متوسط سه تا پنج متر در 2 کیلومتری غرب مریوان و 125 کیلومتری شمال غربی سنندج واقع است.
حجم ذخیره آب این تالاب که بیشتر آن از چشمه های جوشان بستر دریاچه تامین می شود از 23 میلیون تا 48 میلیون مترمکعب در طول سال متغیر است.
تاکنون در تالاب زریبار هشت گونه ماهی، دو گونه پستاندار، سه گونه خزنده، سه گونه دوزیست، 21 جنس زئوپلانکتون، 9 جنس ماکروبنتوز، 15گونه گیاه آبزی و 54 گونه فیتوپلانکتون شناسایی و ثبت شده است.
تالاب زریبار همچنین یکی از بزرگ ترین زیستگاه های پرندگان در ایران است که از سال های گذشته با افزایش حفاظت ها و برگشت آرامش به این تالاب حضور پرندگان مهاجر افزایش یافته است.
در دریاچه زریبار، تعدادی از پرندگان آبزی، تمام طول سال را به لحاظ شرایط زیستگاهی مناسب به صورت بومی می گذرانند. همچنین این مکان شرایط مطلوبی را برای زمستان گذرانی انواعی از پرندگان مهاجر به وجود آورده که قابل توجه است. مهم ترین گونه پرندگان مهاجر منطقه که زادآوری دارند، لک لک ها هستند. (2)
از گونه های جذاب دیگری که که امکان مشاهده آنها در منطقه وجود دارد می توان به اردک بلوطی، چک چک کردستانی و دارکوب چهارگونه (سبز، کوچک، سرسرخ و سوری)، انواع سسک ها، دال، چند گونه پرستوی دریایی، سه گونه کشیم، باکلان کوچک و ده ها گونه دیگر اشاره کرد.
گزارش سفر
بعد از ظهر روز سه شنبه 14/2/1394 ساعت 7 بعد از ظهر از ترمینال غرب عازم کردستان شدیم.
همراهان در این سفر خانم ها فرشته کاظمی، پرستو هدایت زاده، مهشید هاشمی و آرمان جدیدیان و آقای حسین طالب لو بودند.
روز اول 15 اردیبهشت: ساعت 5:30 صبح پس از رسیدن به مریوان و رفتن به محل اقامت و صرف صبحانه، جهت پرنده نگری به دریاچه زریبار رفتیم.
راهنمای ما در این سفر جناب آقای محمد سفرنگ مروج و مدرس پرنده نگری در مریوان بودند.
به برکت بارندگی های خوب امسال، دریاچه پر آب تر از همیشه و در حد قابل قبولی تمیز به نظر میرسید.
چنگر، کشیم بزرگ، اگرت کوچک، اردک بلوطی، پرستو دریایی تبره، پرستو دریایی بال سفید، کشیم کوچک، حواصیل خاکستری، اردک سر سبز، اردک ارده ای، سنقر تالابی، خوتکا ابرو سفید، کاکایی سر سیاه، چنگر نوک سرخ، بوتیمار کوچک و لک لک سفید از مشاهدات ما در اطراف دریاچه بود.
در هنگام گشت زنی در اطراف دریاچه، واحد رپرتاژ خبر واحد مریوان که در محل بود، با مشاهده گروه ما که با فیلد اسکوپ و دوربین چشمی منطقه را پایش میکردیم به سراغمان آمدند و نظر اعضای گروه را از مشاهداتمان و وضعیت دریاچه جویا شدند. و وقتی مطلع شدند قرار است بعد از ظهر از سایت لک لک ها بازدید کنیم، خواستند که در این بازدید همراه ما باشند و خبر تهیه کنند. ما هم با کمال میل پذیرفتیم.(3)
بعد از ظهر برای مشاهده سایت لک لک ها به دشت بی لو که در قسمت شمالی دریاچه واقع است رفتیم. واحد خبر سنندج هم رپرتاژی را تهیه کردند. و ما هم اهدافمان از سفر و مشاهداتمان را برایشان بازگو کردیم.
در این سایت حدود 150 آشیانه فعال با حدود 350 لک لک و جوجه هایشان حضور دارند که چشم انداز بی نظیری از تجمع لک لک ها را شاهد بودیم. در کنار آرامش لک لک ها، ما هم آرامش گرفته بودیم و دلمان نمی آمد منطقه را ترک کنیم. در هنگام بازگشت با دیدن کوکوی خالدار ذوق زده شدیم. ولی هر چه دنبالش رفتیم به ما رخ نشان نداد تا عکسش را هم ثبت کنیم.
نا گفته نماند در حاشیه شهر و روستاهای پیرامون دریاچه، بغیر از آشیانه های طبیعی، ستونهای بلندی هم توسط اهالی تهیه و در مناطق مختلف دامنه کوهها نصب شده بود. بدین ترتیب میشد به دوستی و انس مردم مریوان با لک لک ها پی برد.(4)
روز دوم 16 اردیبهشت: صبح از جاده مریوان - پاوه مسیر منطقه کوهستانی ته ته را در پیش گرفتیم. از مسیر دزلی - درکی و گردنه ژالانه رفتیم و به گردنه ته ته رسیدیم که ادامه این مسیر به نودشه و پاوه می رسد. پس از مشاهده و ثبت گونه های مشاهده شده در مسیر، ناهار را در قهوه خانه سنتی نویجر صرف کردیم. چک چک کردستانی را هم در همین مسیر دیدیم. سپس راهی روستای دیدنی و تاریخی اورامانات تخت شدیم. از مزار پیر شالیار بازدید کردیم. با تعدادی از اهالی خونگرم منطقه عکس گرفتیم و مقداری خرید کردیم تا هم سوغاتی برده باشیم و هم به اقتصاد منطقه کمک کرده باشیم.
در مسیر برگشت از یخچالهای طبیعی منطقه هم بی نصیب نماندیم. با برف و آب آلبالو، بستنی یخی خوشمزه ای درست کردیم و خوردیم. غروب هم برای استراحت به محل اقامت برگشتیم.
روز سوم 17 اردیبهشت: صبح بعد از گشت زنی در اطراف دشت نای، و مشاهده تعداد فراوانی از خروس کولی و تعدادی پیپت دشتی، پیپت صحرایی و گلاریول بال سرخ به امید دیدن گونه های فراوان دشتی و جنگلی عازم روستای پیله شدیم. با وجود بارش شدید باران، امکان مشاهده و ثبت گونه های مورد انتظار محقق نشد ولی قدم زدن زیر باران و عکاسی از طبیعت زیبا را از دست ندادیم.
در این روز خانم مهسا کاظمی از دوستداران طبیعت و حامیان خزندگان هم به جمع ما پیوستند و تصمیم گرفتیم بعد از ظهر پس از استراحت به زیستگاه سمندر کردستانی برویم. با راهنمایی آقای سفرنگ، راهی زیستگاه سمندر شدیم. وقتی سمندرها را به فراوانی دیدیم، خیالمان راحت شد که این گونه فعلا از شرایط خوب زیستی در منطقه برخوردار است. و امیدواریم که شرایط همیشه به همین صورت باقی بماند.
آخرین مقصد ما روستای کال سفلی بود تا آخرین انرژی را صرف دیدن گونه های بیشتری از پرندگان نماییم. ساعت 6 بعد از ظهر بود و دو ساعت بیشتر به زمان بازگشت نمانده بود. ولی نمیشد از مریوان دل کند. طبیعت زیبا، دشتهای با طراوت و پرگل، آواز پرندگان، و تا یادم نرفته بگویم مردمانی خونگرم که دوست داشتند هر جور شده به میهمانان شهرشان محبت کنند. و حیف که فرصت کافی برای بهره مندی بیشتر برای همنشینی و هم کلام شدن با این مردمان خوب را نداشتیم. انشاا... در فرصت بعدی.
در عوض ما در این سفر هم کلام و همراه بودیم با جناب آقای سفرنگ، راهنمای متخصص پرنده نگری که علاوه بر عشق خالصی که به طبیعت و پرندگان داشتند، اکولوژی منطقه را هم خوب میشناختند و اگر ایشان همراه و راهنمای ما نبودند شاید این همه مشاهدات ناب و یادگیری و شوق در گروه ایجاد نمی شد. به طوری که همراهان باور به پایان سفر نداشتند و هر کس نقشه می کشید که چه وقت دوباره می تواند به مریوان بازگردد.
ساعت 9 شب عازم تهران شدیم و صبح روز شنبه ساعت 7 تهران بودیم. و روز اول کاری سر حال تر از همیشه به محل کار رفتیم.
از موسسه آوای ارسباران و باشگاه پرنده نگری ایرانیان که این سفر خاطره انگیز و بیادماندنی را برایمان رقم زدند،کمال تشکر را داریم. امیدواریم در آینده نزدیک، شاهد تعداد بیشتری از این برنامه های تخصصی با مقاصد گردشگری متنوع باشیم.
در این سفر بیش از یکصد گونه رکورد و ثبت شد که عبارت بودند از:
1 اردک اره ای Gadwall
2 اردک بلوطی Ferruginous Duck
3 اردک سر سبز Mallard
4 اگرت کوچک Little Egret
5 بادخورک Swift
6 بلدرچین Quail
7 بوتیمار کوچک Little Bittern
8 پرستو دریایی تیره Whiskered Tern
9 پرستو دریایی بال سفید White-winged Tern
10 پری شاهرخ Golden Oriole
11 پیپت دشتی Tawny Pipit
12 پیپت صحرایی Meadow Pipit
13 توکای سیاه Blachbird
14 جغد جنگلی Tawny Owl
15 جی جاق Jay
16 چرخ ریسک بزرگ Great Tit
17 چرخ ریسک پشت بلوطی Penduline Tit
18 چرخ ریسک سر آبی Blue Tit
19 چرخ ریسک سر سیاه Sombre Tit
20 چک بوته ای Whinchat
21 چک چک پشت سفید Finsch’s Wheatear
22 چک چک کردی Kurdish Wheatear
23 چک چک گوش سیاه Black-Eared Wheatear
24 چکاوک کاکلی Crested Lark
25 چکاوک گندم زار Calendra Lark
26 چلچله دمگاه حنایی Red-Rumped Swallow
27 چلچله دمگاه سفید House Martin
28 چلچله کوهی Crag Martin
29 چلچله معمولی Barn Swallow
30 چنگر Coot
31 چنگر نوک سرخ Moorhen
32 سسک چیف چاف Chiffchaff
33 حواصیل ارغوانی Purple Heron
34 حواصیل خاکستری Grey Heron
35 خروس کولی Lapwing
36 خوتکا ابرو سفید Garganey
37 دارکوب سبز Green Wood pecker
38 دارکوب سوری Syrian Woodpecker
39 دلیجه Kestrel
40 دلیجه کوچک Lesser Kestrel
41 دم جنبانک سر زرد Citrine Wagtail
42 دم جنبانک شکم زرد Yellow Wagtail
43 دم چتری Rufous Bush Robin
44 دم سرخ سیاه Black Redstart
45 دم سرخ معمولی Redstart
46 زاغ گردن بور Jackdaw
47 زاغی Magoie
48 زرد پر سر سیاه Black-headed Bunting
49 زرد پر مزرعه Corn Bunting
50 زرد پر تالابی Reed Bunting
51 زرد پر سر خاکستری Grey-necked Bunting
52 زرد پر کوهی Rock Bunting
53 زنبور خوار معمولی Bee-eater
54 سار Starling
55 سار صورتی Rose-coloured Starling
56 سارگپه پا بلند Long-legged Buzzard
57 سبز قبا Roller
58 سسک ابرو سفید Moustached Warbler
59 سسک بیدی Willow Warbler
60 سسک دم پهن Cetti’s Warbler
61 سسک درختی زیتونی Olivaceous Warbler
62 سسک سر سیاه Blackcap
63 سسک گلو سفید کوچک Lesser Whitethroat
64 سسک نیزار بزرگ Great Reed Warbler
65 سسک نیزار معمولی Reed Warbler
66 سنقر تالابی Marsh Harrier
67 دارکوب کوچک Lesser Spotted Woodpecker
68 سنگ چشم پشت سرخ Red-Backed Shrike
69 سنگ چشم خاکستری کوچک Lesser Grey Shrike
70 سنگ چشم دم سرخ Isabelline Shrike
71 سنگ چشم سر حنایی Woodchat Shrike
72 سهره پیشانی سرخ Red-fronted Serin
73 سهره جنگلی Chafinch
74 سهره سبز Greenfinch
75 سهره طلایی Goldfinch
76 سینه سرخ ایرانی White-throated Robin
77 شاه بوف Eagle Owl
78 طرقه کبود Blue Rock Trush
79 عقاب پرپا Booted Eagle(pale morf)
80 غراب Raven
81 قمری خانگی Laughing Dove
82 کاکایی سر سیاه Black-headed Gull
83 کاکایی صورتی Slender-billed Gull
84 کبک Chukar
85 کبوتر جنگلی Wood Pigeon
86 کبوتر چاهی Rock Dove
87 کشیم بزرگ Great Crested Grebe
88 کشیم کوچک Little Grebe
89 کلاغ ابلق Hooded Crow
90 کلاغ نوک زرد Alpine Chough
91 کلاغ نوک سرخ Chouch
92 کمر کولی بزرگ Eastern Rock Nuthatch
93 کمر کولی جنگلی Nuthatch
95 کمر کولی کوچک Rock Nuthatch
96 کوکو Cuckoo
97 کوکوی خالدار Great Spotted Cuckoo
98 گلاریول بال سرخ Collared Pratincole
99 گنجشک برفی Snowfinch
100 گنجشک خانگی House Sparrow
101 گنجشک کوهی Rock Sparrow
102 لک لک سفید White Stork
103 مگس گیر خالدار Spotted Flycatcher
104 هدهد Hoopoe
105 یاکریم Collared Dove
(تنظیم لیست گونه ها: خانم پرستو هدایت زاده)
پی نوشت ها:
(1) - واژه زریبار یا زریوار متشکل از دو واژه زری به معنی دریاچه (در زبان کردی) و پسوند تشبیهی وار یا بار است که ترکیبش معنی دریاچه یا دریاچه وار را متبادر می‌کند. با پرس و جویی که داشتم به نظر می رسد زریبار صحیح تر باشد.
(2) - لک لک سفید به نام علمی Ciconia و نام کردی 'حاجی له ق له ق' و در فرهنگ عامه حاجی لک لک خوانده می شود.
لک لک سفید 102 سانتیمتر طول دارد و در زمره ی بزرگ ترین پرندگان کنار آبزی (خشکی-آبزی) است. رنگ آمیزی پرو بالش به گونه ای است که از سایر پرندگان سفید، متمایز می شود. نر و ماده همشکل و به رنگ های سیاه و سفید دیده می شود. پاها ومنقار بلند و قرمز رنگ و گردن دراز و کشیده، به رنگ سفیداست. سر، روتنه و دم سفید و شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه رنگ است.جوان ها، به رنگ سفید چرکی، با منقار و پاهای کمرنگ تر دیده می شوند.اغلب در کنار آب، روی یک پا، می ایستند. با تأنی راه رفته و در پرواز، آهسته بال زده و اغلب به صورت بالباز، اوج گیری کرده و در ارتفاع بالا پرواز می کنند. به صورت گله های نامنظم مهاجرت کرده و پرنده ای انسان گراست.عمدتا از ماهی، دوزیستان، حشرات، نرم تنان و گاهی نیز ازجوندگان کوچک و خزندگان تغذیه می کند. بر روی بام ساختمان ها، توده‌های علف، تیرهای برق و گاهی روی درخت‌ها آشیانه می سازند.
(3) - خلاصه رپرتاژ، در اخبار سراسری ساعت 21 شبکه یک سیما در تاریخ 19/2/1395 و اخبار ساعت 21:30 شبکه استانی کردستان پخش شد.
(4) - مردم روستاهای ینگیجه، پیرصفا، دره تفی و کانی سانان در اطراف دریاچه زریبار، سالهاست از لک لک های این منطقه نگه داری می کنند. مردم محلی لک لک ها را حامل برکت برای خود میدانند.
در ادامه عکس هایی از سفر و جاذبه های آن تقدیم می گردد:
باشگاه پرنده نگری ایرانیان از آقای حسین طالب لو که عکس ها و گزارش فوق را تهیه و در اختیار باشگاه قرار دادند کمال تشکر را دارد. همچنین از خانم پرستو هدایت زاده بابت تهیه لیست گونه ها سپاسگزاریم.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران