شمارش همزمان پرندگان شکاری کشور در سایت‌های تجمع شاخص استان‌های منتخب - پاییز و زمستان 1404

 نویسنده و مسئول پروژه: ابراهیم شکوهی

از تمامی گروه‌ها، موسسات و نهادهای تخصصی، اساتید و مراکز دانشگاهی، پرنده‌نگرها و علاقه‌مندان دعوت می‌شود تا در این برنامه داوطلبانه مشارکت نمایند.
کلاس آموزشی رایگان استاد بختیاری و توضیحات شمارش در روز سه‌شنبه 27 آبان ساعت 17:30 تا 20:30 برگزار می‌گردد. 

عنوان پروژه: پایش همزمان پرندگان شکاری در سایت‌های تجمع شاخص - پاییز و زمستان 1404
مقدمه:
ایران به‌عنوان یکی از مناطق کلیدی در مسیر مهاجرت پرندگان شکاری از روسیه، آسیای میانه و قفقاز به خاورمیانه و آفریقا، نقش مهمی در چرخه زیستی این گونه‌ها ایفا می‌کند. با وجود این جایگاه، تنها درصدی از جمعیت مهاجر از گلوگاه‌های مهاجرتی (bottleneck) عبور می‌کنند و از میان آن‌ها نیز فقط گروهی دقیقاً از محدوده ایستگاه‌های شمارش عبور کرده و قابل ثبت هستند. بنابراین، اتکا صرف به داده‌های حاصل از این ایستگاه‌ها نمی‌تواند تصویری جامع و دقیق از وضعیت جمعیتی پرندگان شکاری ارائه دهد.
این در حالی است که شماری از این پرندگان علاوه بر عبور از کشور، در زیستگاه‌های مختلف ایران زمستان‌گذرانی می‌کنند. با وجود اهمیت حفاظتی برخی از این گونه‌ها، اطلاعات متمرکز و به‌روزی از تعداد و پراکنش آن‌ها در فصل زمستان در دسترس نیست.
اکنون، پس از پنج سال تجربه در اجرای پروژه‌های شمارش پرندگان شکاری در گلوگاه‌های مهاجرتی (از سال 1399) توسط موسسه پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری ایرانیان (باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان)، این موسسه با بهره‌گیری از ایده و مشاوره آقای مهندس محمد توحیدی‌فر (پرنده‌شناس، نویسنده و عضو کمیته ثبت پرندگان ایران) در نظر دارد طرحی ملی را برای پایش همزمان پرندگان شکاری در سایت‌های تجمع شاخص در بخش‌های گسترده‌ای از کشور اجرا نماید.
با هدف تکمیل داده‌ها و ارتقای سطح حفاظت از این گونه‌ها، پروژه حاضر با مشارکت نیروهای داوطلب محلی، همکاری کمیته ثبت پرندگان و متخصصین و افراد علاقه‌مند، در دو بازه زمانی پاییز و زمستان 1404 اجرا خواهد شد. با در نظر گرفتن شرایط اجرایی و جوی، برای هر مرحله از پایش، دو روز متوالی انتخاب شده است.

اهداف اصلی:
- شمارش جمعیت مهاجر و زمستان‌گذران گونه‌های شکاری در کشور
- پایش روندهای جمعیتی در طول سال‌های متوالی
- شناسایی زیستگاه‌های کلیدی زمستان‌گذرانی
- شناسایی مخاطرات پرندگان شکاری مهاجر و زمستان گذران در ایران جهت حفاظت

روش‌شناسی:
- انتخاب سایت‌ها بر اساس دانش بومی و سابقه حضور پرندگان شکاری
- آموزش شناسایی پرندگان شکاری (اولین دوره 27 آبان)
- پایش در ساعات روز (8 تا 15) با همکاری داوطلبان و همراهی مسئولان استانی کمیته ثبت پرندگان ایران 
- ثبت داده‌ها با فرم استاندارد (گونه، تعداد، رفتار، موقعیت، تهدیدات)

استان‌های پیشنهادی برای سال اول (لیست در حال تکمیل و به‌روزرسانی است):
1. استان گلستان: سایت دفع پسماند آق قلا و گرگان
2. استان مازندران: سایت دفع پسماند قائمشهر
3. استان گیلان: سایت دفع پسماند رشت
4. استان خراسان رضوی: سایت دفع پسماند شهر مشهد
5. استان خراسان جنوبی: سایت دفع پسماند شهر بیرجند
6. استان تهران: سایت دفع پسماند آرادکوه کهریزک
7. استان قم: سایت البرز
8. استان لرستان: سایت دفع پسماند خرم آباد
9. استان چهارمحال و بختیاری: سایت دفع پسماند شهرکرد
10. استان همدان: سایت دفع پسماند همدان
11. استان مرکزی: سایت دفع پسماند شهر اراک
12. استان اصفهان: سایت دفع پسماند شهر اصفهان
13. استان ایلام: سایت دفع پسماند شهر ایلام
14. استان فارس: سایت دفع پسماند شهر اصفهان
15. استان سیستان و بلوچستان: سایت دفع پسماند شهر زاهدان و کشتارگاه مرغ نوبندیان
16. استان هرمزگان: سایت دفع پسماند شهر بندرعباس
17. استان بوشهر: سایت دفع پسماند جاده برازجان
18. استان خوزستان: سایت دفع پسماند اهواز و تالاب شادگان

زمان‌بندی:
- مرحله اول: 29 و 30 آبان 1404
- مرحله دوم: 2 و 3 بهمن 1404

تجهیزات مورد نیاز:
- دوربین دوچشمی یا تلسکوپ
- دوربین عکاسی
- فرم ثبت داده‌ها

گونه‌های هدف:
ردیف نام فارسی نام علمی رده حفاظتی جهانی
1 عقاب صحرایی Aquila nipalensis VU
2 عقاب شاهی Aquila heliaca VU
3 عقاب خالدار بزرگ Clanga clanga VU
4 عقاب دم‌سفید Haliaeetus albicilla LC
5 کورکور سیاه Milvus migrans LC
6 کرکس مصری Neophron percnopterus EN
7 دال معمولی Gyps fulvus LC
8 دال سیاه Aegypius monachus NT

• پایش همزمان پرندگان
• شمارش همزمان پرندگان شکاری کشور در سایت‌های تجمع شاخص استان‌های منتخب - پاییز و زمستان 1404