بازگشت از انقراض

پرنده ای که از انقراض بازگشت و مجددا تکامل یافت

ترجمه آزاد از پریسا شوکتی

یلوه آلدابرا، پرنده‌ای بی‌پرواز است که 136،000 سال پیش وقتی تنها زیستگاهش یعنی آب‌سنگ‌های مرجانی واقع در جنوب‌شرقی قاره آفریقا در زیر امواج اقیانوس هند به‌طورکامل ناپدید شد، به انقراض رسید. اما این زیرگونه طی فرایندی شگفت‌انگیز که تکامل تکرارشونده خوانده می‌شود دوباره احیا شد. در واقع احیاء جمعیت یلوه آلدابرا به نوعی بدون دخالت مستقیم انسان بوده است زیرا چند هزار سال بعد از انقراض، وقتی که سطح آب دریا پایین رفت، آب‌سنگ مرجانی آلدابرا مجددا از زیر آب بالا آمد و این گونه نیز دوباره پدیدار شد. اما احتمالا پرسشی در این میان به ذهن برسد. یک پرنده بی‌پرواز چگونه ممکن است سر از یک جزیره تازه از آب بیرون زده دربیاورد؟ 

یلوه آلدابرا با نام علمی Dryolimnas cuvieri aldabranus  یک زیرگونه از یلوه گلو سفید و تنها پرنده بی‌پرواز در اقیانوس هند است و با توجه به اندازه و رنگش به سادگی قابل مشاهده در طبیعت نیست. تقریبا هم اندازه جوجه است و سر و سینه ای به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز و پشتی با رنگ خاکستری رگه‌رگه دارد و گلوی آن سفید است.

در سال 2019 در یک مطالعه‌ای که در مجله جانورشناسی انجمن لینین چاپ شد، فسیل‌های بدست آمده از یلوه‌ها در آلدابرا بررسی شد و شواهدی بدست آمد که یلوه‌های این جزیره مرجانی، بی‌پرواز بوده‌اند. این پدیده‌ی منجر به انقراض تا حدود 118،000 سال پیش ادامه می‌یابد تا اینکه آب سنگ مرجانی دوباره سر از آب درمی‌آورد و گونه یلوه گلوسفید (که توانایی پرواز داشته) دوباره در این زیستگاه ساکن می‌شود و دوباره در جهت تبدیل شدن به یک زیرگونه بی‌پرواز تکامل پیدا می‌کند. محققان با بررسی فسیل پای این پرنده که مربوط به 100،000 سال پیش است دریافتند که پای آنها در مقایسه با پای یلوه گلوسفید درشت‌تر و قوی‌تر و سنگین‌تر است که نشان می‌دهد به نسبت، وزن آنها هم بیشتر بوده  و آنها توانایی پروازشان را از دست داده‌اند.

بی‌پرواز بودن می‌تواند یک ویژگی مفید در این محیط باشد. این پرنده‌ها روی زمین تخم می‌گذارند و داشتن پاهای قوی برای دویدن بلافاصله پس از بیرون آمدن از تخم به بقای آنها کمک می‌کند. و در فرایند رشد آخرین اعضایی که پرورش پیدا می‌کنند ماهیچه‌های سینه و بال هستند. 

پس در مورد از دست دادن توانایی پرواز برای یلوه آلدابرا می‌توان گفت که این پرنده دوبار تکامل یافته است. بازگشت از انقراض طی فرایندی که به آن "تکامل تکرارشونده" می‌گویند و آن وقتی است که یک گونه به طور کامل منقرض می‌شود و در زمانی دیگر در گونه دیگری از همان تبار مجددا همان ویژگی‌ها تکامل می‎یابد تا تقریباً مشابه آن چیزی شود که از دست رفته است. 

جولین هیوم، دیرینه شناس در موزه تاریخ طبیعی لندن می‌گوید: من هیچ مورد دیگری از این دست تاکنون سراغ ندارم که یک گونه پرنده دوبار بی‌پرواز شده باشد. اینطور نبوده که دو گونه متفاوت در این نقطه ساکن شوند و بی‌پرواز شوند. این پرنده همان است که اجدادش هزاران سال پیش منقرض شده بودند.

منابع:

https://www.livescience.com/animals/birds/aldabra-rail-the-bird-that-came-back-from-the-dead-by-evolving-twice

https://www.smithsonianmag.com/smart-news/how-evolution-brought-flightless-bird-back-extinction-180972166/

Hume, Julian P., and David Martill. "Repeated evolution of flightlessness in Dryolimnas rails (Aves: Rallidae) after extinction and recolonization on Aldabra." Zoological Journal of the Linnean Society 186.3 (2019): 666-672.

• انقراض
• بازگشت از انقراض
• از هر پنج گونه پرنده در اروپا،‌ یک گونه در مسیر انقراض قرار دارد

• یلوه
• کارگاه شناسایی تخصصی درناها و یلوه‌ها | چهارشنبه 3 خرداد 1402