اگر یک بادخورک پیدا کردیم چه کار کنیم؟

نویسنده: دکتر میرحسین حسینی (دامپزشک)

بادخورک‌ها، این آسمانی‌ترین پرنده‌ها، در واقع سلطان پروازاند و با نشستن روی زمین میونه‌ای ندارند و مسافتی که هر روز پرواز می‌کنند به چند صد کیلومتر می‌رسه. تقریبا همه زندگی یک بادخورک تو آسمون و به پرواز کردن و شکار حشرات می‌گذره و میشه گفت تنها دلیلی که باعث میشه این ‌پرنده‌های سریع و فرز دست از پرواز بکشند و به درون آشیانه‌ برند، برای تخم گذاشتن و بزرگ کردن جوجه‌ها ست و در بقیه سال بادخورک‌ها فقط پرواز می‌کنند! به همین خاطر دیدن یک بادخورک روی زمین، در اکثر موارد نشانه‌ی وقوع یک اتفاق ناخوشایند برای اون بادخورک‌ هست.
اگر می‌خواهید بیشتر درمورد بادخورک‌ها بدونید می‌تونید اینجا رو کلیک کنید.

عکس از حامد موسوی

چرا یک بادخورک زمین گیر میشه؟

بادخورک‌ها به دلایل طبیعی یا غیرطبیعی (با دخالت آدم‌ها) مختلفی ممکنه از آسمان جدا، و گرفتار زمین بشن؛

• جوجه بادخورک‌ها ممکنه بخاطر بازیگوشی و ورجه وورجه کردن توی آشیانه و یا بر اثر آسیب دیدن آشیانه به دلایل مختلفی اعم از تعمیر خونه، گرما و سرمای بیش از حد هوا، و برنگشتن پدرومادر به آشیانه، به لبه آشیانه نزدیک بشن و از آشیانه بیرون بیفتن پایین.
• بادخورک‌های نوجوون وقتی بزرگ تر و آماده پرواز بشن، ممکنه بدشانسی بیارن و تو پروازای اولشون موفق نباشن و بیفتن روی زمین.
• بادخورک‌های بالغ هم به دلایل مختلفی اعم از سن زیاد و بیماری، شرایط نامساعد جوی و آلودگی هوا، خستگی سفر مهاجرت، گرسنگی و ضعف ناشی از کمبود غذا، نزاع و درگیری با هم دیگه، و حوادثی مثل برخورد با پنجره، ساختمون‌ها، ماشین، و یا خطوط برق، ممکنه نتونن به پرواز کردن ادامه بدن و سقوط کنن و زمین گیر بشن.

عکس از آقای نامور

بعد از زمین گیر شدن یک بادخورک، چی به سرش میاد؟

بچه بادخورک‌ها به دلیل عدم رشد کافی و ناتوانی در پرواز، هیچ شانسی برای بازگشت به آشیانه ندارند و پدر و مادرشون هم توانایی اومدن و فرود روی زمین و رسیدگی به بچه هاشون رو ندارند.
بادخورک‌های بزرگ‌تر (بالغ) که توانایی پرواز دارند هم اگر زمین‌گیر بشن، به دلیل داشتن پاهای نسبتاٌ کوتاه و ساختار خاص پا و مخصوصاٌ انگشت‌های آن و همینطور داشتن بال‌های باریک و کشیده، توانایی تیک آف و بلند شدن از زمین رو ندارند در اکثر موارد. درصد بسیار کمی از بادخورک‌ها که خوش شانس هستند و آسیب دیدگی جدی ندارند و تو زمینی سقوط کردند که وسیع و بدون فراز و نشیب و مانع هست، میتونن به زحمت تیک آف کنن و بعد از بال زدن مسافت قابل توجهی، دوباره برگردن به آسمون. در نتیجه اکثر بادخورک‌هایی که زمین گیر شدن، بدون دخالت ما آدم‌ها، محکوم به مرگی دردناک بر اثر گرسنگی، تشنگی، بیماری، جراحت، کشته شدن توسط سگ‌ها یا گربه‌های ولگرد و یا حتی خونگی که به دلیل بی ملاحظگی صاحب‌هاشون تحت نظر و کنترل نیستند، قرار گرفتن زیر پای آدم‌های بی توجه و یا چرخ‌های ماشین‌ها و یا ترکیب دلخراشی از این عوامل هستند.

عکس از کیان مهدوی

ما چه کاری می‌تونیم انجام بدیم؟

به عنوان یک اصل کلی درهنگام برخورد با موارد آسیب دیدگی جانوران وحشی و همینطور موارد جدا شدنشون از محل زندگی طبیعیشون، مجاز به انجام هیچ اقدامی نیستیم و باید در اولین فرصت اون مورد رو با متخصصین و افراد ذی صلاح (محیط‌بان‌ها، کارشناس‌های محیط زیست، دامپزشک‌های حیات وحش و افراد متخصص در بازپروری حیوانات) در میان بگذاریم  و فقط با راهنمایی و تحت نظر آن‌ها اقدام کنیم.
بادخورک ها هم از این اصل مستثنی نیستند، ولی چون در اغلب موارد معمولا ما آدم‌ها دلیل آسیب دیدن و زمین گیر شدن این پرنده‌ها هستیم، از نظر اخلاقی دوست داریم به دادشون برسیم. رویه‌ی ما برای رسیدگی به این کیس‌ها مشخص است و می‌توان با یک پروتکل مشخص و تعریف شده اقدام کرد. این پروتکل شامل مراحل زیر است.

1- وقتی با یک بادخورک مواجه می‌شیم که زمین گیر شده، در اولین فرصت این مورد رو به متخصصان و افراد ذی صلاح  اطلاع می‌دیم و ازشون درخواست راهنمایی و کمک می‌کنیم.

2- بلافاصله یک حوله یا پارچه تمیز و غیر زبر پیدا می‌کنیم و یک جعبه کفش و یا یک جعبه مقوایی (کارتن) مناسب با ابعاد مناسب (حدود 30×30×30 سانتی‌متر) تهیه می‌کنیم. کف جعبه کفش یا کارتن رو با حوله یا پارچه تمیز و یا دستمال کاغذی می‌پوشونیم و دیواره های جعبه و یا کارتن رو با مداد و یا یک جسم نوک تیز دیگه، از داخل به خارج، سوراخ می‌کنیم برای تهویه.

سوراخ کردن جعبه مقوایی جهت تهویه - عکس از دکتر میرحسین حسینی

جوجه‌های بادخورک معمولی _ عکس از Deborah Lauterpacht گروه حفاظت از بادخورک Hackney Swifts در انگلستان

3- بعد از فراهم کردن محیط مناسب برای بادخورک و لوازم مناسب برای گرفتنش، میریم سراغ خود بادخورک و به آهستگی بهش نزدیک می‌شیم و با کمک یک حوله تمیز و نرم و یا یک پارچه تمیز به آرامی و با احتیاط تمام از روی زمین برش می‌داریم و در نهایت بادخورک رو به داخل کارتن مناسبی که براش تهیه کردیم، منتقل می‌کنیم.

4- کارتن مناسب رو به همراه بادخورک داخلش، به یک محیط آرام و بی سروصدا و نیمه تاریک و با دمای مناسب (نه سرد و نه گرم؛ حدود 25 درجه دمای مناسبی هست) و با تهویه مناسب (بدون باد)، منتقل می‌کنیم تا محیطی آروم و کم استرس برای بادخورک فراهم کرده باشیم.

5- زمان نزدیک شدن به بادخورک و همینطور حین برداشتنش از روی زمین و گذاشتن پرنده توی کارتن مناسب، سعی می‌کنیم به سرعت و با وارد کردن کمترین استرس و همینطور فشار به بدن پرنده، یک بررسی اجمالی از وضعیتش داشته باشیم:

• عدم هشیاری و یا واکنش نشون ندادن به گرفته شدن توسط ما و حضور انسان
• خون ریزی و وجود جراحت
• وجود نشونه های سختی در تنفس (از جمله تنفس با منقار باز و تنفس صدادار)
• وجود علائم عصبی (مثل تشنج، پیچش گردن، چرخیدن به دور خود و...)
• وجود شکستگی بال و هر نوع افتادگی و یا عدم قرینگی بال‌ها و همینطور وجود مشکل در راه رفتن و یا  لنگیدن. البته باید به این موضوع توجه داشت که بادخورک‌ها به خاطر شکل ظاهری بدنشون (بال‌های بلند و فرم خاص پاها) مثل پرنده‌های دیگه نمی‌تونند راه بروند و این موضوع کاملا طبیعی هست.

از مواردی هستند که باید حین بررسی کوتاه و اجمالیمون، به خاطر بسپریم و در اولین فرصت به فرد متخصص و ذی صلاح موضوع را اطلاع دهیم
6-بدون راهنمایی و اجازه متخصصان و افراد ذی صلاح، هیچ اقدامی (پرواز دادن پرنده با پرتابش به آسمون، دادن آب یا غذا، بانداژ بال آسیب دیده، دادن دارو و...) انجام نمی‌دیم.

مطمئن باشیم متخصصان و افراد ذی‌صلاح تو رسیدگی به موارد آسیب دیدگی حیات وحش، در اولین فرصت و با گرفتن اطلاعات لازم از شما راجع به بادخورک، بهترین اقدام های ممکن رو به شما پیشنهاد می‌دهند تا بهترین سرنوشت ممکن برای بادخورک رقم بخوره.