|
|
|
|
|
(این مصاحبه بخشی از مجموعه مصاحبه‌هایی است که آقای محسن ملاح با پرنده‌نگرهای ایران داشته‌اند.)
در مصاحبه امروز به سراغ شخصی رفته‌ایم که دانش او در مورد شناسایی پرندگان فوق‌العاده و مثال‌زدنی است. کسی که گاهی برای شناسایی یک پرنده حتی با توضیح محیط پیرامون آن و گیاهان یک زیستگاه، گونه (نوع) پرنده را تشخیص می‌دهد. کسی که دانش و اطلاعات خود را با اشتیاق فراوان در اختیار پرنده‌نگرها می‌گذارد. وقتی یک پرنده را شناسایی می‌کند جزییات بسیار ارزشمندی برای آن استفاده و مطرح می‌کند. انسانی متواضع و مهمان نواز که سال‌هاست عاشقانه میزبان پرندگان و پرنده‌نگرهای تالاب زریبار در مریوان است. او فصل و زمان حضور پرندگان را مانند زیستگاه و رفتار آنها به خوبی می‌شناسد. شاید اغراق نباشد که بگوییم او یکی از بهترین و موثرترین شناسایی‌کنندگان پرنده‌ها در ایران و همچنین یکی از موفق‌ترین شناسایی‌کنندگان پرنده‌ها از طریق صدا نیز هستند.
ایشان عضو کمیته تخصصی سایت شناسایی پرندگان ایران و کردستان نیز می باشند. او کسی نیست جز جناب آقای محمد سفرنگ، پرنده‌نگر و کارشناس برجسته و متخصص شناسایی پرندگان ایران، که مصاحبه من با ایشان را در ادامه می‌خوانید:👇👇
سلام لطفا خودتون رو معرفی کنید و بفرمایید از کی پرنده‌نگری را شروع کردید؟
سلام و عرض ادب خدمت شما و دوستان عزیز؛ محمد سفرنگ هستم متولد 27 دی ماه پنجاه و پنج مدرک کاردانی از مرکز تربیت معلم. شغل‌های زیادی داشتم در حال حاضر مرغدار هستم و در حال احداث یک اقامتگاه بوم‌گردی در کردستان(مریوان) برای طبیعت‌گردان و پرنده‌نگرها هستم.
یک فرزند(دختر) دارم به اسم لاوین که تقریباً هشت ساله‌ست. پرنده‌نگری و تماشای پرندگان و مطالعه تحقیق به صورت آماتور در مورد پرندگان رو از حدود سی سال پیش شروع کردم ولی پرنده‌نگری حرفه ای و هدف دار رو از سال 91 شروع کردم.
چرا پرنده‌نگری؟
_پرنده‌نگری همون هدف گمشده‌ایی بود که با پیدا شدنش منو از نظر روحی ارضا می‌کرد، الان دیگه سال‌هاست پرنده‌نگری بخش عمده ای از زندگی من شده، پرنده‌نگری یه جور سبک زندگی کردنه، آدم رو دقیق و موشکاف بار میاره، پرنده‌نگری اگه وارد زندگیت بشه باعث میشه لایه‌های مخفی اتفاقات دور و برت رو بهتر ببینی به صورت خلاصه عرض کنم اوج و نهایت پرنده‌نگری جایه که جزییات مهم‌تر از کلیات میشن.
_آیا بین شناسایی (شناخت) پرندگان با پرنده‌نگری رابطه‌ای وجود داره؟
_بله کاملاً ارتباط مستقیم دارند. اگه کسی شناسایی خوبی داشته باشه توی فیلد بهتر می‌تونه گونه‌های هدف و مهم رو تمیز بده و بیشتر براشون وقت بذاره (شک نکنید ما الان عکسهای مهمی داریم از پرندگان که حتی می‌تونن برای کشور گونه جدید باشند ولی به دلیل عدم مهارت در شناسایی توسط عکاس یا در مموری دارند خاک می‌خورند یا به دلیل پر بودن حافظه مموری پاک شدن یا در خطر پاک شدن قرار دارند).
_با توجه به علم و تجربه شما در مورد پرندگان در کجا دوست دارید پرنده‌نگری کنید یا کلاً چه مناطقی را برای این موضوع انتخاب می‌کنید؟ (کوه، جنگل، بیابان، کنار ساحل، تالاب، پارک و...)
_کلاً پرنده‌نگری در هر مکانی فصل و زمان خاص خودش رو می‌طلبه، مثلاً برای پرنده‌نگری در جنگل ترجیح میدم پاییز باشه(شما فکرش رو بکنید در یک جنگل خزان‌زده بعد از باران وقتی که جنگل در سکوت مرگباری فرو رفته و از دوردستها صدای یک چرخ ریسک برای چند ثانیه سکوت رو می‌شکنه و دوباره جنگل ساکت میشه چه حالت روحانی به انسان دست می‌ده و بعد از چند دقیقه روی یک شاخه بارون زده یک بلوط پیر با قیافه خواب آلود یک جغد جنگلی مواجه میشی چه هیجانی وجودت رو پر می‌کنه) و یا در یک زمستان سرد بعد از یک برف حسابی کنار تالاب و سر و صدای هزاران غاز و اردک آدم رو سرحال میاره، همین الان هم که دارم این مطلب رو جواب میدم صدها سار صورتی پدر آلبالوهای باغ در آوردن😀
_برخوردتون با این سارها که الان دارن آلبالوها رو می‌خورن و پرنده‌های شبیه اینها که به محصولات باغ حمله می‌کنن چطوریه؟
راستش محسن جان من چون اقتصادی به باغم نگاه نمیکنم و تا حالا ازش میوه ای نفروختم همیشه مقداری زیادی رو درختان خشک میشه و غذای پرندگان میشه یا شایدم بشه بهش گفت من چون تو زیستگاه اونها(طبیعت) باغ ساختم یه جورایی من مهمون اونهام و پرندگان صاحبخونه، نذر طبیعت ما هم اینگونه ادا میشه.
_آیا برای دیدن پرنده‌ای تا الان سفر کرده‌اید؟
_بله با وجود مشغله شغلی بارها برای دیدن پرندگان مجبور به سفرهای غیر مترقبه شدم، مثلاً بعد از شنیدن رکورد عروس غاز در تالاب قره قشلاق شبانه سریع به بناب رفتم و موارد دیگر بسیاری موجوده.
_پرنده‌نگری در جمع را ترجیح می‌دهید یا دوست دارید به تنهایی پرنده‌نگری کنید؟
_بستگی به گونه ی هدف داره، اگه گونه خجالتی و بسیار حساس به جمعیت باشه ترجیح میدم تنهایی یا حداقل دونفری، ولی اگه یک برنامه پرنده‌نگری معمولی و با تلسکوپ از فاصله دور باشه جمع رو بیشتر می‌پسندم. اصولاً دیدن هیجان برق چشمان دوستان رو بعد از رکورد گونه‌های دلخواهشان منو به وجد میاره.
_آیا لاوین رو با خودتون به پرنده‌نگری هم می‌برید؟
_بله اگه هوا مناسب باشه و مزاحمتی برای درس لاوین نباشه حتماً با من میاد،
کنجکاوی و سوالات لاوین باعث میشه که مجبور به مطالعه بیشتر باشم.
_با توجه به هوش سرشار و علاقه‌ش به پرندگان آیا او رو تشویق می‌کنید که در آینده هم به سمت پرنده‌نگری بیاد؟
_من فقط وظیفه دارم براش چراغ راه رو روشن کنم انتخاب مسیر با خود لاوین هست.
_نظر خانواده و دوستانتون وقتی می‌بینند شما پرنده‌نگری می‌کنید چیه؟
_قبلاً دوستان و حتی خانواده با یه حالت پرسشی به پرنده‌نگری نگاه می‌کردن😀 ولی حالا چند سالی‌ست که خدا رو شکر بهتر شده.
_از نظر شما چه موقع برای پرنده‌نگری در روز مناسب تر است؟
_صبح قبل از طلوع آفتاب تا حدود ده صبح بهترین زمانه.
_شما چه فصلی را برای پرنده‌نگری انتخاب می‌کنید؟
_بهترین فصل برای پرنده‌نگری از نظر من پاییزه.
_فصل و ماه مناسب پرنده‌نگری در کردستان کدوم هستند؟
_برای کردستان(مریوان) ده شهریور تا اواسط آبان همچنین از اول اردیبهشت تا پانزده خرداد.
_به کدام پرنده علاقه بیشتری دارید؟
_غاز پیشانی سفید کوچک و عروس غاز برای من سمبل زیبایی و در عین حال مظلومیت هستن.
_در حالت کلی کدام گروه یا خانواده از پرندگان شناساییشون سخت تر از بقیه‌ست؟
_من خودم به شناسایی سسک‌ها علاقه بیشتری دارم و در عین حال سخت ترین خانواده هستن از نظر شناسایی.
_چالشی ترین پرنده ای که برای شناسایی اون وقت زیادی رو صرف کرده‌اید کدوم بوده؟
_چند سال پیش یکی از دوستان عکس یک پرنده در حال پرواز گذاشت تو گروه بایقوش، هرچی بهش نگاه میکردم شبیه هیچ گونه‌ای نبود باور کنید نزدیک به یه ماه توی ذهنم داشتم برای شناساییش تلاش میکردم ولی به نتیجه نرسیدم تا آخرش بعد یک ماه یکی از دوستان گفت این کبوتر جنگلیه😀
_ما(من و تو) تا الان بحث های زیادی در مورد شناسایی بعضی از پرندگان در گروه‌های مختلف داشته‌ایم، این بحث‌ها آیا کمکی به ارتقاء سطح شناسایی پرندگان در کشور داشته یا خیر؟
_بله قبلا بحث‌های ما هرچند شب درمیان شروع می‌شد و حتی بعضی مواقع به جاهای باریکی هم کشیده می‌شد😀 ولی الان یه مدته این بحث‌ها کمرنگ شده. بله مسلماً از لابلای بحث‌ها مطالب خوبی هم استخراج می‌شد، هم برای طرفین و هم برای دوستان😊
_شما به آواز پرندگان علاقه خاصی دارید؛ در بین پرندگان ایران، صدای کدام پرنده برای شما دلنشین‌تر است؟
_برای من دو صدا همیشه نویدآور بوده،
اولی صدای اولین دسته از غازهای خاکستری در یک شب بارونی بر فراز شهر که به من نوید وارد شدن به مرحله اوج مهاجرت زمستانه پرندگان رو می‌ده
و دومی صدای بسیار نامحسوس اولین بادخورکهای برگشته از مهاجرت آفریقا در اواسط اسفند که برای من نوید بخش بهاره.
_دوست دارید کدام پرنده را در طبیعت ایران ببینید؟
_یه بار بعد از یک بارندگی ده روزه یه شکاری بسیار سفید از فاصله بیست متری دیدم که یک کبوتر شکار کرده بود و روی زمین داشت پرکنش می‌کرد؛ شک ندارم شنقار بود، دوست دارم دوباره ببینمش.
_دوست‌داشتنی‌ترین پرنده کردستان از نظر شما کدام گونه ست؟
_دوست‌داشتنی‌ترین پرنده کردستان از نظر من چکچک کردیه.
_وضعیت تحقیق و مطالعه در مورد پرندگان در ایران در حال حاضر به چه صورته؟
_تحقیق و مطالعه در ایران در مورد پرندگان به صورت علمی و جدی یا هنوز شروع نشده یا بهتر عرض کنم بسیار نوپاست.
_آیا اهل تحقیق میدانی بر روی پرنده‌ها هم هستید؟ (اگر بله) بیشترین زمانی که صرف مطالعه بر روی پرنده در تحقیقات میدانی کرده‌اید چقدر بوده؟
_بله گاهاً مجبور و شاید بهتره عرض کنم علاقمند به تحقیق در مورد بعضی گونه‌ها می‌شم. بیشترین تحقیقم در مورد زاغی هستش؛ رفتار، زادآوری، ضرر و زیان، نحوه کنترل جمعیت و هوش که سال‌هاست روش کار می‌کنم.
_وضعیت کدام گونه‌های ما در حال حاضر نگران‌کننده‌تر از بقیه‌ست؟
_به نظر من وضعیت میش‌مرغ از مرز نگرانی هم رد شده بهتره میش‌مرغ زادآور ایران رو منقرض‌شده فرض کنیم.
_در ایران مرکز تحقیقاتی و مطالعاتی در زمینه پرندگان وجود داره؟
_من نشنیدم مرکزی وجود داشته باشه
قبلاً حدود پانزده سال پیش یک مرکز برای تحقیق در مورد میش‌مرغ زدن اونم سال‌هاست که داره خاک می‌خوره.
_بهترین و یا زیباترین رکوردتون از کدوم پرنده است؟
_رکوردهای بسیاری بوده که من رو به وجد آورده و اگه بخوام یکی رو انتخاب کنم سخته برام.
_چند تا از مکان ها و زیستگاه‌های خوب پرنده‌نگری در مریوان و کردستان رو بهمون معرفی کنید.
_سایت پرنده‌نگری شروان، سایت لک لک‌های بیلو، جنگل‌های پیله، ارتفاعات ته‌ته.
اهل مطالعه و تماشای فیلم هم هستید؟ بهترین کتاب یا مقاله‌ای یا فیلمی که خوندید و دیدید کدوم بوده؟
_بله گاهاً مطالعه می‌کنم، ولی فیلم کم میبینم. بهترین کتابی که خوندم فکر کنم رمان کوری بود.
_توصیه شما به دوستان پرنده‌نگر چیه؟
_پرنده‌نگری و شناسایی در چند مقوله خلاصه میشه که امیدوارم دوستان به این موارد دقت کنند؛ رقابت سالم، سفر،
دیدن بسیار عکسهای پرندگان، دقت در فیلد و یکی از کلیدی‌ترین ستون‌های پرنده‌نگری صدای پرندگانه که متاسفانه در ایران کسی روی این مورد کار نمی‌کند.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران