|
|
|
|
|
هر سال دوم فوریه سال میلادی مصادف با 13 بهمن سال خورشیدی به عنوان روز جهانی تالابها نام گذاری شده است اما چرا این روز را به عنوان روز جهانی تالابها نامیده‌اند؟ برای پاسخ به این پرسش باید داستان کوتاه تاریخی زیر را مرور نماییم:
در سال 1349 به پیشنهاد بزرگ مرد طبیعت و محیط زیست ایران آقای اسکندر فیروز، بنیانگذار و رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور که البته در آن روز نامش سازمان شکاربانی و نظارت بر صید بود، میثاقی جهانی به منظور حفظ و نگهداری از تالابها با نام «کنوانسیون مربوط به تالابهای مهم بین‌المللی، به ویژه تالابهای زیستگاه پرندگان آبزی» تهیه و پیشنهاد گردید. اسکندر فیروز که از او به عنوان «پدر محیط زیست ایران» یاد می شود با تلاشی وافر موفق شد روسای محیط زیست هجده کشور جهان و مسوولان برخی نهادهای غیردولتی بین المللی از جمله Fao، UNESCO، IUCN و WWF را در روز 2 فوریه 1971 در شهر رامسر ایران گرد هم آورد تا این سند مهم را با آنها نهایی نماید.
این سند مهم که که امروز (سال 2020 میلادی) مورد توافق 171 گروه از کشورها و سازمانهای بین المللی قرار دارد، به اختصار به کنوانسون رامسر شهرت یافت. این میثاق نامه به چهار زبان انگلیسی، آلمانی، روسی و فرانسوی در مقر دائمی آن شهر گلند سوییس می باشد. این سند مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده است و در این کنوانسیون همچنین فهرستی از تالابهای مهم جهان نیز تهیه شده که به «فهرست رامسر» یا «رامسر سایت» معروف است. در آن زمان بریتانیا با 164 تالاب از لحاظ تعداد و کانادا با 130 هزار کیلومتر مربع تالاب، از لحاظ وسعت رکورددار است.
شمار تالابهای این کنوانسیون امروز به بیش از 2300 تالاب با مساحت بیش از 253 میلیون هکتار در دنیا می رسد. (سال 2020 میلادی)
البته پر واضح است که رسیدن به چنین خروجی روشنفکرانه و آینده نگرانه ای حاصل تفکر و تلاشی کوتاه مدت یک فرد و یک کشور نمی باشد و پشت آن سالها تلاش و اندیشه نهفته است. همانطور که گفته می شود تدوین این معاهده از سال 1962 پیشنهاد شده بود و در سال 1971 به صورت یک توافق بین المللی درآمد و در 21 دسامبر 1975 قانونی شد و به تأثیرگذاری رسید. این معاهده کشورهای عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالابهای با اهمیت بین‌المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آنها می‌نماید.
میزبانی ایران در انعقاد چنین پیمانی در شهر رامسر و تلاش اسکندر فیروز به عنوان دبیر اجرایی این مراسم در روز 13 بهمن ماه موجب شد تا نام رامسر بر پیشانی کنوانسیون بین المللی حفاظت از تالابها نقش ببندد و اکنون پرچم پیشرفته ترین کنوانسیون زیست محیطی جهان، با نام رامسر عجین شده است. آیا این اقتخاری بزرگ برای ایرانیان محسوب نمی شود و پرسش اساسی این است که ایرانی که می تواند با این افتخار پیشتاز کشورهای محافظ و حامی محیط زیست باشد تا چه حد موفق عمل می کند؟
از اهمیت این معاهده همین بس که اگر این کنوانسیون شکل نمی گرفت شاید بسیاری از پهنه های آبی و تالابی جهان امروز وجود نداشت. اگرچه تلاش منفعت طلبان و نابودگران زیستگاه ها در راستای خشکاندن تالابها، این پهنه های مهم، و تبدیل آنها به زمین های کشاورزی و یا استفاده از حق آبه آنها می باشد، اما تلاش حامیان محیط زیست و سبز اندیشان به پشتوانه معاهده های بین المللی اینچنینی ثمر بخش بوده و باعث انتقال میراث طبیعی به آیندگان می گردد.
به بهانه این روز رویدادهایی در راستای حفاظت از تالابها و آگاهی بخشی به عموم مردم در سطح جهان به وقوع می پیوندد و کشورها تلاش می کنند تالابهای خود را برای قرار گرفتن در این لیست حفاظت نمایند و معیارهای حفاظتی را رعایت نمایند. بنابرین هر ساله بر تعداد تالابها افزوده یا از شمار آنها کم می گردد.
لیست تالابهای ایران در فهرست رامسر
بر اساس لیست رامسر سایت منتشر شده در تاریخ 2 فوریه 2020، توسط دبیرخانه کنوانسون رامسر، لیست رامسر سایتهای ایران مجموعاً 25 رامسر سایت به مساحت مجموعاً 1,488,624 و به شرح زیر می باشد:
| نام فارسی | نام انگلیسی ثبت شده | مشخصات ثبتی در کنوانسیون |
| دریاچه های آلاگل، آلماگل و آجی گل | Alagol, Ulmagol and Ajigol Lakes | 23/06/1975 Mazandaran 1,400 ha |
| دریاچه امیرکلایه | Amirkelayeh Lake | 23/06/1975 Gilan 1,230 ha |
| مجموعه تالابهای انزلی | Anzali Wetland Complex | 23/06/1975 Gilan 15,000 ha |
| پارک ملی بوجاق | Bujagh National Park | 23/06/1975 Gilan 3,177 ha |
| تالاب چوقاخور | Choghakhor Wetland | 03/03/2010 Chahar Mahal and Bakhtiari 1,687 ha |
| دلتای رود گز و رود حرا | Deltas of Rud-e-Gaz and Rud-e-Hara | 23/06/1975 Hormozgan 15,000 ha |
| دلتای رودشور، رود شیرین و رود میناب | Deltas of Rud-e-Shur, Rud-e-Shirin and Rud-e-Minab | 23/06/1975 Hormozgan 45,000 ha |
| آب بندانهای فریدون کنار ازباران و سرخرود | Fereydoon Kenar, Ezbaran & Sorkh Ruds Ab-Bandans | 28/03/2003 Mazandaran 5,427 ha |
| دریاچه گاوخونی و باتلاق های پایین دست زاینده رود | Gavkhouni Lake and marshes of the lower Zaindeh Rud | 23/06/1975 Isfahan 43,000 ha |
| دریاچه گمیشان | Gomishan Lagoon | 05/11/2001 Golestan 17,700 ha |
| خلیج گواتر و حور باهو | Govater Bay and Hur-e-Bahu | 01/11/1999 Sistan and Baluchestan 75,000 ha |
| انتهای جنوبی هامون پوزک | Hamun-e-Puzak, south end | 23/06/1975 Sistan and Baluchestan 10,000 ha |
| هامون صابری و هامون هیرمند | Hamun-e-Saberi & Hamun-e-Helmand | 23/06/1975 Sistan and Baluchestan 50,000 ha |
| تالاب کانی برازان | Kanibarazan Wetland | 17/01/2011 West Azerbaijan 927 ha |
| خور خوران | Khuran Straits | 23/06/1975 Hormozgan 100,000 ha |
| دریاچه قوری گل | Lake Gori | 23/06/1975 East Azerbaijan 120 ha |
| تالاب گپی یا قوپی بابا علی | Lake Kobi | 23/06/1975 East Azerbaijan 1,200 ha |
| تالاب پریشان و دشت ارژن | Lake Parishan and Dasht-e-Arjan | 23/06/1975 Fars 6,200 ha |
| دریاچه ارومیه | Lake Urmia [or Orumiyeh] | 23/06/1975 West Azerbaijan 483,000 ha |
| شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان، آب بندان لپوی زاغمرز | Miankaleh Peninsula, Gorgan Bay and Lapoo-Zaghmarz Ab-bandan | 23/06/1975 Mazandaran 100,000 ha |
| دریاچه نیریز و تالاب کمجان | Neiriz Lakes & Kamjan MarshesMR | 23/06/1975 Fars 108,000 ha |
طبق تعریف ارئه شده در ویرایش ششم کنوانسیون رامسر، تالاب شامل دامنه گوناگونی از زیستگاه ها از قبیل باتلاقها، لجن زارها، رودخانه ها و دریاچه ها (زیستگاه های جاری یا راکد) و نیز مناطق ساحلی از قبیل باتلاق های حاشیه دریاها و ناشی از جزر و مد، مانگروها، بستر گیاهان دریایی، سواحل مرجانی و سایر سواحل معدنی که عمق آنها در پایینترین نقطه جزر از شش متر تجاوز ننماید و همچنین تالابهای مصنوعی ساخته شده توسط انسان نظیر مخازن و حوضچه های تصفیه فاضلاب می باشد.
با توجه به فعل و انفعالات اساسی اکولوژیک، تالاب ها به عنوان تنظیم کننده رژیم آبها و به عنوان محل رشد گیاهان بومی و زیستگاه حیوانات مخصوص به این مناطق به خصوص پرندگان آبزی شناخته می شود و با توجه به اینکه تالابها از نظر اقتصادی، فرهنگی، علمی و تفریحی منبع پرارزشی است که انهدام آنها جبران پذیر نخواهد بود. برای جلوگیری از تجاوز تدریجی به این تالابها و انهدام آنها در زمان حاضر و در آینده با علم به اینکه پرندگان آبزی طی مهاجرتهای فصلی ممکن است ازمرز کشورها عبور نمایند و بدین لحاظ باید به عنوان یک منبع بین المللی تلقی گردند.
بااطمینان به اینکه حفظ وحراست تالابها، گیاهان و حیوانات آن ممکن است با سیاستهای ملی واقع بینانه و با اقدامات بین المللی هم آهنگ نامین گردد.
نسبت به مقررات زیرتوافق نمودند:
ماده 1
1) از لحاظ کنوانسیون حاضر، تالابها شامل مردابها، باتلاقها و لجن زارها یا آبهای طبیعی یا مصنوعی اعم از دایمی یاموقت است که آبهای شیرین - تلخ یا شور درآن به صورت راکد یا جاری یافت شود به همراه آب دریاهایی که عمق آنها در پایین ترین نقطه جزر از شش متر تجاوز ننماید.
2-از لحاظ کنوانسیون حاضر پرندگان آبزی پرندگانی هستند که از نظر اکولوژی با تالابها پیوستگی دارند.
ماده 2
1) هر یک از طرفهای متعهد مکلف است تالابهای حائز اهمیت سرزمین خود را که باید در فهرست تالابهای مهم بین المللی(که ذیلا"فهرست " نامیده می شود)درج شود تعیین نماید. لیست مزبور در دفتری که بموجب ماده 8 تأسیس می شود نگهداری خواهد شد. حدود هر یک ازتالابها باید به طور دقیق مشخص گردیده و درنقشه ای ترسیم شود. حدود مزبور ممکن است شامل مناطق ساحلی و یاکرانه های مجاور تالابها و جزیره ها و یا قسمتهایی از آب دریاکه در تالابها محاط بوده وعمق آنها در پایین ترین نقطه جزر بالاتر از شش متراست باشد بالاخص هنگامیکه این تالابها و جزیره ها و یا آبهای دریا از نظر محل زیست پرندگان آبزی حائزاهمیت است.
2) تالابهایی که در فهرست درج خواهد شد باید براساس اهمیت بین المللی آنها از نظراکولوژی، گیاه شناسی، حیوان شناسی، دریاچه شناسی وآب شناسی انتخاب گردد. تالابهایی که برای زیست پرندگان آبزی درتمام فصول حائزاهمیت است در آغاز فهرست درج خواهد شد.
3) درج یک تالاب در این فهرست به حقوق محفوظه حاکمیت طرف متعهدی که تالاب در سرزمین او واقع شده لطمه ای وارد نخواهد ساخت....
متن کامل را از اینجا می توانید دانلود نمایید.
دانلود متن ششمین ویرایش کنوانسیون رامسر
گردآورنده و ترجمه: سید حامد موسوی
برخی منابع:
https://www.worldwetlandsday.org/
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران