باشگاه پرنده نگری ایرانیان
اعضا
خانه عضویت پرندگان ایران وبلاگ تماس با ما
باشگاه پرنده نگری ایرانیان
سبد خرید جستجو اعضا زبان

گزارش وبینار آموزشی نحوه‌ی مشارکت در پروژه‌ی داوطلبانه‌ی مطالعه و حفاظت از بادخورک‌

گزارش وبینار آموزشی نحوه‌ی مشارکت در پروژه‌ی داوطلبانه‌ی مطالعه و حفاظت از بادخورک‌

تهیه گزارش: فریده پاکمهر

در این جلسه به مناسبت ورود بادخورک‌ها به آسمان کشور عزیزمان ایران، از چندین استان، به‌صورت مجازی گردهم آمدیم تا علاوه بر شادباش ورود این پرندگان، در رابطه با زمان و نحوه‌ی اجرای ششمین دوره‌ی پایش و شمارش بادخورک‌ها صحبت کنیم.

swift webinar call for counters 2025_Abraham Shokouhi

در ابتدای جلسه، آقای شکوهی ضمن خوشامدگویی به داوطلبان و تشکر از همراهی‌شان، در رابطه با ورود بادخورک‌ها، مخصوصاً بادخورک معمولی و مشاهده آن‌ها در چندین استان کشور صحبت کردند و سپس مهمان این جلسه، آقای دکتر حسین وحیدی، عضو هیئت علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد، در رابطه با مبحث دانشوری شهروندی و ارتباط آن با پروژه‌ی پایش و شمارش بادخورک‌ها صحبت نمودند.

چکیده‌ای از صحبت‌های آقای دکتر حسین وحیدی را به‌صورت خلاصه در ادامه آورده‌ایم:
ایشان توضیحاتی در رابطه با مفهوم دانشوری شهروندی و لزوم استفاده از این اصطلاح به‌جای علم شهروندی ارائه دادند و تأکید کردند که دانشوری شهروندی به معنای مشارکت داوطلبانه‌ی شهروندان در انجام بخشی یا تمام یک پژوهش علمی، در کنار متخصصان آن حوزه است. به تعبیر دیگر، این مفهوم به مشارکت شهروندان در تولید علم اشاره دارد. امروزه بسیاری از کشورها به این سمت حرکت می‌کنند تا از ظرفیت شهروندان برای جمع‌آوری اطلاعات بهره ببرند.

گزیده‌ای از پروژه‌های دانشوری شهروندی که در چند کشور اجرا شده‌اند، شامل موارد زیر است:

  • پلاک‌کوبی درختان و پایش آن‌ها در طول سال
  • تولید نقشه‌ها مانند OpenStreetMap
  • مشارکت در نمونه‌گیری از آب رودخانه‌ها
  • پایش آلودگی‌های شهری
  • عکسبرداری از نمونه‌های گیاهی و جانوری و ثبت آن‌ها در نرم‌افزارهای مرتبط

swift webinar call for counters 2025_Citizan Science_ Dr Vahidi

 

ایشان درباره‌ی سطوح دانشوری شهروندی که توسط فردی در لندن مطرح شده بود، صحبت کردند. این سطوح در چهار دسته طبقه‌بندی شده‌اند:

 

  1. سطح اول: شهروندان به‌عنوان سنسور عمل می‌کنند؛ یعنی با استفاده از حواس خود و ابزارهای در دسترس مانند موبایل، اطلاعات جمع‌آوری می‌کنند.
  2. سطح دوم: شامل تفاسیر شخصی است؛ به عنوان مثال، اطلاعاتی که فرد درباره‌ی آفات گیاهان محلی خود دارد و در پروژه‌های جمع‌آوری اطلاعات گیاهان به کار می‌برد.
  3. سطح سوم: شهروندان می‌توانند آموزش ببینند و در تحلیل داده‌ها مشارکت کنند.
  4. سطح چهارم: کل پروژه به‌طور کامل توسط شهروندان انجام می‌شود.

همچنین، ایشان به مزایای بهره‌گیری از مشارکت شهروندان اشاره کردند که شامل موارد زیر است:

  •  کاهش هزینه‌ها
  • جمع‌آوری اطلاعات بیشتر
  • افزایش سرعت گردآوری داده‌ها
  • بررسی تعداد نمونه‌های بیشتر
  • استفاده از دانش افراد محلی که با محیط خود آشنا هستند

در نهایت، دو پروژه‌ی دانشوری شهروندی در حوزه‌ی تنوع زیستی که در حال حاضر در حال اجرا هستند و افراد زیادی از کشورهای مختلف به‌صورت داوطلبانه در آن‌ها مشارکت دارند، معرفی شدند:

  1.  پروژه‌ی iNaturalist
  2.  پروژه‌ی eBird

در ادامه، آقای شکوهی ضمن تشکر از صحبت‌های مفید آقای دکتر وحیدی، در رابطه با نحوه‌ی اجرای پروژه‌ی حاضر توضیحاتی ارائه دادند و افزودند که در پنج سال گذشته اطلاعات مربوط به پایش در گوگل فرم در سایت باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان ثبت می‌شد. اما در این پایش جدید، تصمیم بر این است که اطلاعات در سایت eBird توسط هر داوطلب در حساب کاربری خود ثبت شود.
سپس خانم میترا دانشور نحوه ایجاد حساب کاربری در eBird و ثبت اطلاعات پایش از طریق سایت و نرم‌افزار eBird را در اسلایدهای جداگانه بیان نمودند.

swift webinar call for counters 2025_Daneshvar

همچنین خانم دانشور توضیحاتی در رابطه با دقت در انتخاب نام کاربری ارائه دادند و اهمیت این نام را توضیح دادند که ارتباط شما با سایر اعضای سایت با همین نام کاربری است. برای مثال، اگر شخصی بخواهد لیستی برای شما به اشتراک بگذارد، باید از همین نام کاربری استفاده کند. بنابراین، لازم است که در انتخاب نام کاربری خود دقت کافی داشته باشید. اکثر افراد از نام و نام خانوادگی خود یا اختصاری از آن استفاده می‌کنند.
بعد از ایجاد حساب کاربری، ایشان توضیحاتی در رابطه با دانلود و نصب نرم‌افزار در گوشی‌های اندروید و آیفون و همچنین نحوه کار با نرم‌افزار و سایت برای ثبت اطلاعات پایش ارائه دادند.

مواردی که ایشان اشاره کردند و توضیحاتی در رابطه با آن ارائه دادند، به اختصار عبارتند از:

  • ایجاد حساب کاربری
  • شروع کار با نرم‌افزار: تنظیم ساعت و زمان، دانلود لیست گونه‌های موجود در مکانی (کشوری) که در آن حضور دارید، و ثبت گونه و تعداد بادخورک.
  • چالش زبان فارسی در کار با نرم‌افزار و نام گونه‌ها، و توضیح راهکارهایی برای حل این مشکل
  • معرفی گروه تخصصی و پشتیبانی eBird و راه‌های ارتباطی با آن برای رفع مشکلات احتمالی

در نهایت، از داوطلبان درخواست کردند تا اگر سوالی برایشان پیش آمده، مطرح کنند.

سپس سوالات داوطلبان مطرح شد و خانم دانشور نیز توضیحاتی در پاسخ به آنها ارائه دادند.
همچنین آقای شکوهی به‌صورت مختصر نکاتی که خانم دانشور نیز به آن اشاره کرده بودند را نام بردند، از جمله:

  • وارد کردن تعداد بازدیدکنندگان که باید دو نفر باشد تا چک‌لیست برای گروه پایش هم به اشتراک گذاشته شود.
  • روشن کردن لوکیشن گوشی برای ثبت موقعیت
  • وارد کردن وضعیت آب و هوا در قسمت توضیحات

swift webinar call for counters 2025_Abraham Shokouhi Common Swift

در پایان، آقای شکوهی توضیحات تکمیلی در رابطه با پروژه مطالعه و پایش بادخورک را ارائه دادند که به‌طور اختصار در زیر آورده شده است:

 

  • کاهش تعداد بادخورک‌ها در اروپا در نزدیک به سی سال گذشته، بادخورک معمولی به‌عنوان نمونه در کشور انگلستان، در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار گرفته‌اند. این کاهش ممکن است به علت کاهش حشرات که غذای اصلی بادخورک‌هاست، تغییر بافت شهر از سنتی به مدرن، که بادخورک‌ها را برای لانه‌سازی در درز و شکاف ساختمان‌ها به چالش کشیده باشد، یا استفاده زیاد از سموم شیمیایی باشد.
  • برای شمارش بادخورک‌ها باید به فضای باز برویم، مخصوصاً یکی از بهترین مکان‌ها بالای پشت بام منازل مسکونی است.
  • چند نشانه برای شناسایی بادخورک‌ها: پرواز خیلی سریعی دارند، بال‌ها کاملا باریک و کشیده و داسی شکل است و با پرستو متفاوت است. معمولا گروهی پرواز می‌کنند و جیغ می‌کشند.

- ورود شرایط آب و هوا روی تعداد بادخورک‌ها تأثیرگذار است.

دو نوع پایش داریم:

  1. پایش اصلی: حدود 20 روز طول می‌کشد. تاریخ‌های مشخصی برای آن در نظر گرفته شده است و زمان پایش یک ساعت قبل از غروب آفتاب است. این پایش 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد تا داوطلبان بتوانند در یک بازه زمانی مشخص کار پایش را انجام دهند و از خطای تکرار شمارش یک پرنده جلوگیری شود. از داوطلبین خواسته می‌شود که از مکان ثابت برای پایش استفاده کنند، مثل پشت بام منزل خود.
  2. پایش تصادفی: در هر موقعیت زمانی و مکانی که بادخورک‌ها را مشاهده کردید، می‌توانید همانجا اقدام به ثبت کنید.

نحوه شمارش: شمارش با چشم غیرمسلح و بدون تجهیزات است. در یک لحظه تعداد بادخورک‌هایی که می‌بینید را به‌طور تقریبی می‌شمارید، سپس دوباره این کار را تکرار می‌کنید. تعداد تقریبی که در هر بار شمارش به آن رسیدید، در آن بازه زمانی و مکانی در نظر گرفته شده و در ایبرد ثبت می‌شود.

  • پایش اصلی پروژه: مربوط به بادخورک معمولی است. این پرنده مهاجرتش را تا آفریقا ادامه می‌دهد و حدود چهار ماه در ایران برای جوجه‌آوری حضور دارد. از اواخر اسفند تا اوایل تیر ماه می‌توانیم این پرنده را در ایران مشاهده کنیم. این پرنده در اکثر مناطق ایران دیده می‌شود به جز حاشیه خلیج فارس و دریای عمان که زیستگاه بادخورک دودی است. البته در زمان مهاجرت ممکن است تمام گونه‌های بادخورک‌ها (دودی، معمولی، کوچک و کوهی) را در غیر مناطق جوجه‌آوری‌شان ببینید. اما در زمان جوجه‌آوری، بادخورک معمولی را با تعداد و پراکنش بیشتر داریم. بادخورک کوهی در مناطق کوهستانی و صخره‌ای مانند البرز و زاگرس و بادخورک کوچک در حاشیه جنوبی ایران از جنوب خوزستان تا بلوچستان قابل مشاهده است. بادخورک دودی در مناطق جنوبی ایران قابل رویت است. شما می‌توانید هرکدام از گونه‌های بادخورک‌ها را که مشاهده کردید، در ایبرد ثبت کنید.
  • شرکت‌کنندگان می‌توانند در رابطه با عکس و شناسایی بادخورک‌ها در گروه پایش ارتباط برقرار کنند.
  • برای شرکت در پایش یک گروه در نظر گرفته شده است تا داوطلبان در صورت تمایل به شرکت در پایش، در آن گروه عضو شوند وبا ما درارتباط باشند.

در پایان سوالات مطرح‌شده توسط داوطلبان پاسخ داده شد و ضمن تشکر از داوطلبین عزیز، به اهمیت مشارکت در این کار با به کارگیری دانشوری شهروندی که باعث ترویج حفاظت از پرندگان می‌شود، اشاره گردید.

 


تاریخ ارسال: 1404/02/14
نظرات شما:
مطالب مرتبط:

         

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد