|
یکی از مقاصد مهم پرندهنگری در ایران شبه جزیره میانکاله است که در شمال کشور ایران و جنوب دریای خزر واقع شده است. بخشی از این سایت در برگیرنده پناهگاه حیات وحش میانکاله می باشد که به مساحت 68800 هکتار می باشد و از دو محیط آبی با وسعت 45000 هکتار شامل خلیج و تالاب میانکاله و خشکی با وسعت 23800 هکتار شامل شبه جزیره میانکاله تشکیل شده است. بخش خشکی با سیمای دشتی به صورت نوار باریکی از شمال به سواحل جنوب شرقی دریای خزر و از جنوب به آبهای خلیج و تالاب میانکاله محدوده می شود. پناهگاه حیات وحش میانکاله به انضمام تالاب های لپوی زاغمرز، شیرخان لپو و تالاب پلنگان مجموعاً به مساحت 100000 هکتار به جهت برخورداری از معیارهای کنوانسیون رامسر در تاریخ 23ام ژوئن 1975 میلادی به عنوان یکی از سایت های کنوانسیون رامسر ثبت گردید و متعاقب آن در سال 1977 میلادی به لحاظ وجود میراث های فرهنگی، آثار و ابنیه های تاریخی و زیباشناختی موجود به عنوان یکی از ذخیرهگاههای زیستکره به کمیته برنامه انسان و کره مسکون یونسکو معرفی و انتخاب گردید. این منطقه دارای پاسگاه محیطبانی است.
خلیج گرگان، شاخابه وسیع و کم عمقی واقع در منتهی الیه جنوب شرقی دریای مازندران و شمال شرقی بهشهر است که توسط شبه جزیره میانکاله از دریای مازندران جدا میشود.
برای ورود به این منطقه دو راه اصلی وجود دارد. مسیر اول که بهترین مسیر دسترسی است جاده بندر امیرآباد، نرسیده به دوراهی، لپو زاغمرز به سمت شرق است. مسیر دوم از طریق روستای آشوراده است که در سالهای اخیر به دلیل بالا آمدن سطح آب، رفت و آمد از این مسیر دشوار شده است.
شبه جزیره میانکاله دارای 24200 هکتار وسعت، 60 کیلومتر و عرض تقریبی 2 کیلومتر است. آب میانکاله به ترتیب از غرب به شرق شیرین، لبشور و شور بوده و به وسیله رودخانه نکارود که از رشتهکوههای البرز سرچشمه گرفته است، تغذیه میشود. تعدادی تالاب آب شیرین نیز در قسمت غربی خلیج، در قسمتی که بیشترین جریان آب وجود دارد، قرار گرفته است.
سطح این شبه جزیره عمدتاً با گیاهان و علفها پوشیده شده است و پوشش غالب آن را جگن تشکیل میدهد. از جمله گیاهان دیگر این منطقه میتوان به گیاه انار، تمشک و ازگیل اشاره کرد. تعداد کمی درخت اکالیپتوس بزرگ در اطراف برخی از خانهها به چشم میخورد.
پناهگاه حیات وحش میانکاله بی شک یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان منطقه پالئارکتیک است. این پناهگاه در زمستان میزبان بسیاری از پرندگان آبزی است و نیز در تابستان کلونیهای بزرگی از پرندگانی چون حواصیل زرد، اگرت کوچک، گلاریول بالسرخ، سلیم کوچک و پرستوی دریایی کوچک در آن به زادآوری میپردازند. علاوه بر این به عنوان توقفگاه عمده پرندگان مهاجر در بهار و تابستان بوده و مکان مهمی برای گونههای پرندگان کنارآبزی در منطقه جنوب دریای مازندران به شمار میرود. پناهگاه حیاتوحش میانکاله به ویژه برای زمستانگذرانی جمعیت زیادی از کشیمها، پلیکان خاکستری، باکلان، انواع حواصیل، فلامینگو، انواع قو، غازها، اردکهای روی آبچر، اردکهای غواص، شکاریهایی از قبیل عقاب دریایی دمسفید، سنقرها، انواع عقاب و شاهین، پرندگان کنارآبزی و کاکایی نیز حائز اهمیت است. در زمستان تنوع زیاد پرندگان خشکیزی به عنوان مهاجر عبوری در این منطقه به چشم میخورند و تعداد بیشماری از انواع چکاوک، توکا، طرقه، سهره و زردپره در منطقه زمستانگذرانی میکنند. از پرندگان این منطقه میتوان به حواصیل شب، چنگر، کشیم گردنسرخ، فلامینگوی بزرگ، سنقر تلابی، قوی فریادکش، اردک سرسفید، مرگوس سفید، اردک چشمطلایی، عقاب خالدار بزرگ، عقاب دریایی دمسفید، قرقاول، سلیم سینه بلوطی، کاکایی بزگ، پرستوی دریایی خزر، چکاوک بال سفید و چرخریسک پشت بلوطی اشاره کرد.
سسک چیفچاف |
Common Chiffchaff |
85 |
جغد انبار |
Barn Owl |
1 |
الیکایی |
Eurasian Wren |
86 |
بادخورک معمولی |
Common Swift |
2 |
گیلار |
Eurasian Wigeon |
87 |
دلیجه کوچک |
Lesser Kestrel |
3 |
فیلوش |
Northern Pintail |
88 |
سسک بیدی سبز |
Green Warbler |
4 |
تلیله نوکپهن |
Broad-billed Sandpipper |
89 |
گنجشک درختی |
Eurasian Tree Sparrow |
5 |
آبجلیک خالدار پاسرخ |
Spotted Redshank |
90 |
دمجنبانک خاکستری |
Gray Wagtail |
6 |
یلوه آبی |
Water Rail |
91 |
زنگوله بال |
Little Bustard |
7 |
سار معمولی |
European Starling |
92 |
پاشلک کوچک |
Jack Snipe |
8 |
توکای باغی |
Song Thrush |
93 |
سهره زرد |
Eurasian Siskin |
9 |
توکای سیاه |
Eurasian Blackbird |
94 |
ترمتای |
Merlin |
10 |
یاکریم سرخ |
European Turtle-Dove |
95 |
توکای بزرگ |
Mistle Thrush |
11 |
کوکوی معمولی |
Common Cuckoo |
96 |
دمجنبانک سر زرد |
Citrine Wagtail |
12 |
چنگر نوکسرخ |
Eurasian Moorhen |
97 |
زردپره مزرعه |
Corn Bunting |
13 |
آبچلیک تکزی |
Green Sandpipper |
98 |
آنقوت |
Ruddy Shelduck |
14 |
پرستوی دریایی معمولی |
Common Tern |
99 |
طرلان |
Northern Goshawk |
15 |
بوتیمار کوچک |
Little Bittern |
100 |
گاوچرانک معمولی |
Cattle Egret |
16 |
حواصیل ارغوانی |
Purple Heron |
101 |
حواصیل شب |
Black-crowned Night-Heron |
17 |
پیغوی کوچک |
Shikra |
102 |
گلاریول بالسرخ |
Collared Pratincole |
18 |
مرغ حق معمولی |
Eurasian Scopes-Owl |
103 |
عقاب ماهیگیر |
Osprey |
19 |
جغد جنگلی |
Tawny Owl |
104 |
مرگوس بزرگ |
Common Merganser |
20 |
هدهد |
Eurasian Hoopoe |
105 |
مرگوس کاکلی |
Red-breasted Merganser |
21 |
ماهیخورک معمولی |
Common Kingfisher |
106 |
کاکایی پشتسیاه کوچک |
Lesser Black-backed Gull |
22 |
زنبورخوار گلوخرمایی |
Blue-cheeked Bee-eater |
107 |
کفچه نوک |
Eurasian Spoonbill |
23 |
زنبورخوار اروپایی |
European Bee-eater |
108 |
آبچلیک شکیل |
Ruff |
24 |
لیل |
Eurasian Hobby |
109 |
بحری |
Peregrine Falcon |
25 |
پری شاهرخ |
Eurasian Golden Oriole |
110 |
سنگچشم دمسرخ |
Isabeline Shrike |
26 |
کلاغ ابلق |
Hooded Crow |
111 |
سسک راهراه |
Common Grasshopper-Warbler |
27 |
چرخریسک بزرگ |
Great Tit |
112 |
مگسگیر سینه سرخ |
Red-breasted Flycatcher |
28 |
سسک درختی زیتونی |
Eastern Olivaceous Warbler |
113 |
چکچک کوهی |
Northern Wheatear |
29 |
سسک نیزار معمولی |
Eurasian Reed Warbler |
114 |
یاکریم سرخ |
Oriental Turtle-Dove |
30 |
سسک نیزار بزرگ |
Great Reed Warbler |
115 |
سسک بیدی |
Willow Warbler |
31 |
چلچله رودخانه ای |
Bank Swallow |
116 |
مینا |
Common Myna |
32 |
پرستوی معمولی |
Barn Swallow |
117 |
طرقه کوهی |
Rufous-tailed Rock-Thrush |
33 |
چلچله دمگاه سفید |
Common House-Martin |
118 |
گیلانشاه ابروسفید |
Whimbrel |
34 |
چرخریسک دمدراز |
Long-tailed Tit |
119 |
سنگگردان |
Ruddy Turnstone |
35 |
سسک سردودی |
Menetries′s Warbler |
120 |
فالاروپ گردن سرخ |
Red-necked Phalarope |
36 |
دمچتری |
Rufous-tailed Scrub-Robin |
121 |
کاکایی کوچک |
Little Gull |
37 |
سینه سرخ اروپایی |
European Robin |
122 |
ابیا |
Eurasian Woodcock |
38 |
بلبل معمولی |
Common Nightingale |
123 |
چک معمولی |
European Stonechat |
39 |
گنجشک خانگی |
House Sparrow |
124 |
چوبپا |
Black-winged Stilt |
40 |
اردک سرحنایی |
Common Pochard |
125 |
کاکایی نوکسبز |
Common Gull |
41 |
کشیم بزرگ |
Great Crested Grebe |
126 |
قمری خانگی |
Laughing Dove |
42 |
کاکایی سرسیاه |
Black-headed Gull |
127 |
کورکور سیاه |
Black Kite |
43 |
باکلان بزرگ |
Great Cormorant |
128 |
سارگپه پابلند |
Long-legged Buzzard |
44 |
دمجنبانک ابلق |
White Wagtail |
129 |
چکاوک آسمانی |
Eurasian Skylark |
45 |
اردک بلوطی |
Ferruginous Duck |
130 |
دمسرخ سیاه |
Black Redstart |
46 |
اردک گونه سفید |
Common Goldeneye |
131 |
خوتکا ابروسفید |
Garganey |
47 |
یاکریم |
Eurasian Collared-Dove |
132 |
کشیم گردن سیاه |
Eared Grebe |
48 |
سلیم طلایی اروپایی |
European Golden-Plover |
133 |
سلیم خاکستری |
Black-bellied Plover |
49 |
خروسکولی معمولی |
Northern Lapwing |
134 |
پاشلک معمولی |
Common Snipe |
50 |
خروسکولی اجتماعی |
Sociable Lapwing |
135 |
آبچلیک تالابی |
Marsh Sandpipper |
51 |
تلیله شکمسیاه |
Dunlin |
136 |
آبچلیک خالدار پاسبز |
Wood Sandpipper |
52 |
آبچلیک پاسرخ |
Common Redshank |
137 |
پرستو دریایی نوک کاکایی |
Gull-billed Tern |
53 |
سنقر گندمزار |
Montagu′s Harrier |
138 |
پرستو دریایی تیره |
Whiskered Tern |
54 |
کلاغ زاغی |
Eurasian Magpie |
139 |
پرستو دریایی تک زرد |
Sandwich Tern |
55 |
چرخ ریسک سرآبی |
Eurasian Blue Tit |
140 |
سنقر سفید |
Pallid Harrier |
56 |
توکای گلوسیاه |
Black-throated Thrush |
141 |
چکاوک کاکلی |
Crested Lark |
57 |
گنجشک سینهسیاه |
Spanish Sparrow |
142 |
پیپت صحرایی |
Meadow Pipit |
58 |
سهره جنگلی |
Common Chaffinch |
143 |
پیپت تالابی |
Water Pipit |
59 |
زردپره لیمویی |
Yellowhammer |
144 |
زردپره تالابی |
Reed Bunting |
60 |
تنجه |
Common Shelduck |
145 |
کاکایی سرسیاه بزرگ |
Pallas′s Gull |
61 |
اردک نوکپهن |
Northern Shoveler |
146 |
کاکایی خزری |
Caspian Gull |
62 |
اردک ارده ای |
Gadwall |
147 |
آوست |
Pied Avocet |
63 |
اردک سرسبز |
Mallard |
148 |
گیلانشاه بزرگ |
Eurasian Curlew |
64 |
اردک تاجدار |
Red-crested Pochard |
149 |
گیلانشاه حنایی |
Bar-tailed Godwit |
65 |
اردک سیاهکاکل |
Tufted Duck |
150 |
سنقر خاکستری |
Hen Harrier |
66 |
مرگوس سفید |
Smew |
151 |
دلیجه معمولی |
Eurasian Kestrel |
67 |
دراج |
Black Francolin |
152 |
اردک سرسفید |
White-headed Duck |
68 |
کشیم کوچک |
Little Grebe |
153 |
سسک سرسیاه |
Eurasian Blackcap |
69 |
خروسکولی دمسفید |
White-tailed Lapwing |
154 |
دمسرخ معمولی |
Common Redstart |
70 |
سلیم شنی کوچک |
Lesser Sand-Plover |
155 |
غاز خاکستری |
Graylag Goose |
71 |
سلیم شنی بزرگ |
Greater Sand-Plover |
156 |
قوی گنگ |
Mute Swan |
72 |
سلیم طوقی بزرگ |
Common Ringed Plover |
157 |
خوتکای معمولی |
Green-winged Teal |
73 |
سلیم طوقی کوچک |
Little-Ringed Plover |
158 |
کبوترچاهی |
Rock Pigeon |
74 |
پلیکان سفید |
Great White Pelican |
159 |
چنگر معمولی |
Eurasian Coot |
75 |
پلیکان پاخاکستری |
Dalmatian Pelican |
160 |
سلیم کوچک |
Kentish Plover |
76 |
حواصیل خاکستری |
Gray Heron |
161 |
گیلانشاه دمسیاه |
Black-tailed Godwit |
77 |
اگرت بزرگ |
Great Egret |
162 |
تلیله کوچک |
Little Stint |
78 |
اگرت کوچک |
Little Egret |
163 |
آبچلیک آوازه خوان |
Common Sandpipper |
79 |
سنقرتالابی |
Eurasian Marsh-Harrier |
164 |
آبچلیک پاسبز |
Common Greenshank |
80 |
عقاب دریایی دمسفید |
White-tailed Eagle |
165 |
کاکایی صورتی |
Slender-billed Gull |
81 |
قرقاول |
Ringed-necked Pheasant |
166 |
باکلان کوچک |
Pygmy Cormorant |
82 |
فلامینگو بزرگ |
Greater Flamingo |
167 |
قرقی |
Eurasian Sparrowhawk |
83 |
کشیم گوشدار |
Horned Grebe |
168 |
کلاغ سیاه |
Rook |
84 |
در غرب شبه جزیره میانکاله و در نزدیکی محیطبانی مرکزی، مهمانسرای محیط زیست وجود دارد که با داشتن مجوزهای لازم میتوان در آن اقامت کرد. در روستاهای زاغمرز و امیرآباد و شهرهای گلوگاه و بهشهر نیز تعدادی مردم علاقهمند و فعال روستا با در اختیار قرار دادن امکانات محلی خود از قبیل تامین محل اقامت، مواد غذایی، وسایل نقلیه و نیز راهنمایان محلی مسافرین، می تواند خدماتی را جهت پرندهنگری به شما ارائه دهد.
گردآوری و نگارش: سجاد زارعیان
تصاویر: محمدجواد رستمی احمدوندی
منابع: